News topics |
Политика.Митинги. Пикеты. Партии
[900]
|
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения
[263]
|
Суд-закон.МВД.Криминал
[1280]
|
Право, закон
[323]
|
Экономика и СЭР
[839]
|
Власть Правительство Ил Тумэн
[1207]
|
Мэрия, районы, муниципалитеты
[400]
|
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО
[215]
|
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка
[555]
|
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги
[155]
|
Коррупция
[862]
|
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство
[291]
|
Социалка, пенсия, жилье
[277]
|
ЖКХ, строительство
[132]
|
Образование и наука. Школа. Детсад
[215]
|
Люди. Человек. Народ. Общество
[224]
|
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет.
[670]
|
Алмазы Анабара
[161]
http://alanab.ykt.ru//
|
Земля. Недра
[240]
|
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода
[377]
|
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ
[158]
|
Промышленность
[43]
|
Нефтегаз
[284]
|
Нац. вопрос
[284]
|
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации
[65]
|
Дьикти. О невероятном
[183]
|
Выборы
[661]
|
Айыы үөрэҕэ
[93]
|
Хоһооннор
[5]
|
Ырыа-тойук
[23]
|
Ыһыах, олоҥхо
[102]
|
Култуура, итэҕэл, искусство
[365]
|
История, философия
[239]
|
Тюрки
[76]
|
Саха
[153]
|
литература
[42]
|
здоровье
[465]
|
Юмор, сатира, критика
[14]
|
Реклама
[7]
|
Спорт
[123]
|
В мире
[86]
|
Слухи
[25]
|
Эрнст Березкин
[88]
|
Моё дело
[109]
|
Геннадий Федоров
[11]
|
BingHan
[4]
|
|
|
Main » 2014 » Балаҕан ыйа » 12 » Эрнэс Бэриэскиҥҥэ - дойдутун итэ±элин, дьонун-сэргэтин эрэлин туттарыа±ыІ!
Эрнэс Бэриэскиҥҥэ - дойдутун итэ±элин, дьонун-сэргэтин эрэлин туттарыа±ыІ! | 17:22 |
Эрнэс Бэриэскиҥҥэ - дойдутун итэ±элин, дьонун-сэргэтин эрэлин туттарыа±ыІ!
Суверенитеты ылыы кэнниттэн 2000 с. дылы, Ельцин – Николаев кэмэ этэ диэххэ. КэлиІІитин, Путин – Штыров – Борисов кэмэ диэххэ. Тутулбут сойууґу аахтахха µґµс уларыйыыта буолла. ЯАССР-сувереннай СР - Губерния±а кубулуйуу. Кµн бµгµн дьиІнээхтик сырьевой колония±а кубулуйдубут. Ааппытын эрэ уларыта иликтэр.
Николаев кэмигэр «барытын бэйэбитигэр» диэн этэ, сокуоммут бэйэбит туґугар µлэлиирэ.
Штыров Борисов кэмигэр «барытын бэйэбититтэн» диэн буолбута. Сокуоммутун Россия туґатыгар кіннірµµ барда. «Эдиинэйдэр» диэн партия былааска кэлбитэ. Туруору кіні дьаґаллаах империя былаастаах тутулланныбыт.
Бастатан туран конституциябыт РФ конститутциятыгар сіп тµбэґиннэрии диэн ааттаан кіннірµлµннэ.
Иккиґинэн сувереннай республика быґыытынан тµґэрсибит федеративнай дуогабардарбыт тохтоотулар. Дьиҥэр федерация диэн суох буолла.
Ґсµґµнэн РФ уонна СР икки ардыларыгар боломуочуйалары µллэстиигэ тµґэрсиллибит сібµлэґиилэр уларыйдылар. Барыта Россия киэнинэн буоллулар. 122-с уонна 131-с федеративнай сокуоннары ылыыннан СР бэйэтэ быґаарар, дьаґайар кыахтарын сµтэрбитэ.
Былаас, дьаґайыы, ыйаах, уураах барыта Москваттан кииннэннэ, сµрµннэннэ. Тµмµгэр губерния бырааба бырааптанныбыт. Алларааттан ол аата биґиги республикабытыттан тахсар инициатива µіґэттэн быґаччы тохтотуллар механизма оІоґулунна. Россия±а сиртэн хостонор баайы хонтуруоллааґын федерация±а кіґір. Маны хостооччулар,туґанааччылар олигархтар структуралара буолар. Кинилэр ситэриилээх былааґы ылан олороллор. Сокуон оІорор норуот былааґыгар µгµс депутааттарданнылар.
Сокуоннары кіннірін, кінніттірін баран, аны сирбитин, сирбит баайын, сир баайын дьаґайыыны барытын бэйэлэрин илиилэригэр ыллылар. Билигин олохтоох былаастан, нэґилиэнньэттэн эн сиргэр кэлэн сир баайын хостуулларыгар, лицензия ылалларыгар кіІµл да кірдіібіт буоллулар. Ол-бу компенсация, тілібµр да кірµллµбэт. Конкурс тохтоон аукциону Роснедра бэйэтэ ыытар. АЛРОСА-Ньурбаны тэрийэллэригэр лицензия иґин 10% акцияны улуус олохтоохторугар диэн ылбыттарын курдук, ол билигин суох буолла. Билигин Саха сирин баайын атыылааґын, µллэстии бµтэн эрэр. Ханна илдьэн, хайдах атыылыыллара быґаарыллан, ону таґарга тимир суол, нефть, гаас турбата, уоту атыылыырга электролиния тардыыта са±аламмыта.
Ону мегапроектар диэн ааттаабыттара.
Сири ким бас билэр, ол хаґаайын.
Государство буоларга тірді сиргэ сытар. Сирдээх буолуохтааххын. Бас билэр сирэ суох государсво, суверинитет диэн суох.
2000 с дылы Ельцин-Николаев са±ана сирбит барыта биґиэнэ этэ. Сир баайа эмиэ, соро±о стратегическай диэн ірті РФ кытта биир бас билии этэ. Сир баайын хостооґуІІа, дьаґайыыга «икки кµлµµс» диэн, ол аата иккиэн кыттыґан, сµбэлэґэн, сібµлэґэн быґаарыыбыт баара. Президеммит хостоммут алмаас 20% бэйэтэ атыылыыр бырааптаа±а. АЛРОСА акциятын улахан ірті биґиэхэ этэ. Онон республикабыт саламтата республика туґатыгар туга ба±арар оІотторор кыахтаа±а. Улуустарга 8% Алроса акцията, Алмазы Анабара 46% акцията, АЛРОСА-Ньурба -10%, кімµс, чох, нефть, гаас, тимир суол о.д.а сиртэн хостонор баайдар аакцияларын µгµс іртµн республикабыт бэйэтин илиитигэр тутан олорбута. Бу балаґыанньа биґиги экономическай сувернитеппыт тірді этэ.
Штыров (иккис болдьоҕор) – Борисов диэн норуот талбатах, анаммыт президеннэнэн олорон кэллибит.
Кµн бµгµн бу барыта атыыланна, республика сиртэн хостонор баайыгар, ону атыылаґан ылан хостуур улахан, кыра хампаанньаларга бэйэтин услуобуйатын этэр, дьаґайар, дьарыйар да кыа±ын сµтэрдэ. Ґгµс сири, сир баайын саппааґын «стратегическай суолталаах» диэн босхо ыла тураллар. Ол «стратегия» критерия дьиІинэн чопчулана да илик буоллар.
РФ бары сирин 2006 с. кадастрынан сыанатын 23,6 трлн солк. диэн быспыттара.(манна сир баайа ахсааІІа киирбэт)
СР 3 міл. 103 тыґ. кв. км сирбит услуобунай кадаастрынан сыанатын 4,2 трлн. солк. диэн быспыттара. Маны таґынан «саппаас сирдэр» диэннэр бааллар олор сыаналара биллибэт.
2001 с. биґиги сиргэ уонна сир баайыгар сыґыаммытын тосту уларытар Федеральнай сокуоннар ылыллаллар. Уонна Москваттан ананан кэлбит прокурордар ыйыыларынан СР сокуоннарын РФ сокуоннарыгар сіп тµбэґиннэрии ыытыллар. Айдааннаах, хас сµµстэ кінніґµллэр «закон о недрах», «Сир». «Ойуур», «Уу» кодекстарын саІа варианнара, «Сири туґаныы» саІа редакцията, «Сири бас билиини тыырыы» уо.д.а сокуоннар тахсыбыттара. Ил Тµмэн депутаттара манна олох мөлтөхтүк µлэлээбитэрэ,
. Бу республика тыын боппуруостара быґаарыллар кэмигэр ким кимэ, туох туга ырылхайдык кістүбүтэ. Саламтаҕа, Ил ТµмэІІэ икки аІыы хайдыґыы µіскээбитэ.
Партиятыттан тутулуга суох, судургутук быґаардахха, саха сирин тірµт олохтоохторун туґатыгар, сокуону, баайы, быраабы хааллара сатааччылар уонна промышленнай капиталтан, былаастан, эдинэй партияттан тутулуктаах барытын биэрэ, атыылыы сатааччылар диэІІэ.
БµгµІІµ туругунан саха сирин 99,8% киин бас билиитигэр барда диэн этиэххэ сіп. Ол аата саха сирэ государственностаах диирбит кураанах тыл буолан та±ыста.
Биґиэхэ «поселениелар» - біґµілэктэрбит турар сирдэрэ уонна «селхозугодия» - оттууур, мэччирэІ сирдэрбит эрэ уруккутаа±ар іссі сарбыллан хааллылар. Онтубут барыта 637,2 тыґ га эрэ буолар. (уруккута бу анал сирдэр иэннэрэ 308, 352,3 тыґ.га этэ) Ол аата сирбититтэн 0,2 % эрэ!
Ол сирбит кадастрынан сыаната 8,4 эрэ млрд.солк. буолар. Атыылаан кэбиспит «Якутуголь» диэн тэрилтэбит 2006 с. выручката 15,43 млрд.солк этэ. ТэІнээн кірµІ, тэрилтэ сыл аІаардаа±ы чо±ун сыаната. Сарбыллыбыт сирдэргэ туох баара буолуой, сир баайа буолла±а.
..
Хаалбыт 0,2 % сирбит биґиэхэ саамай кµндµ баайбыт буолла. Атына барыта РФ эрэ бас билиитэ диэн. Онно иккиэн кыттыґан дьаґайыы, бас билии, «икки кµлµµс» эІин диэннэр тохтоотулар.
Биґиги республикабыт саламтата дьаґайар сирэ суох хаалан 2006 с. бэс ыйыгар муниципальнай сирдэри дьаґайыыга кыттаары анал ыйаах таґааран киин куорат сирдэрин дьаґайар быраабы бэйэтигэр суруммута. Онто 103 тыґ. га эрэ сир. Кини маны 4,3 трлн. солк. сыаналыыр. Ол аата урукку саха сирин барытын кадастрынан сыанатыгар тэІнэґэр. Куоракка сир сыаната кµн-тµµн µрдээбитинэн барар, іссі да 3-5 тігµл µрдµµрэ кµµтµллэр.
Татарстан, Башкортостан курдуктар сирдэрин 18% уонна 12%-рын хаалларыммыттара. Кинилэр сирдэрин аредалаан, атыылаан сылга 10-ча млрд.солк бюджеттарыгар киллэринэллэр. (Онтон олохтоох бюджеттарыгар 3/1-рэ киирбит). Биґиэнэ сылга 100 чэ эрэ міл. солк. Хайдах бэйэлэрин турууласпыттара мантан кістір. Сир актива барбыта.
СИР БААЙА
Сирбит, сир баайынаан барыта Россия±а, дьІинэн баайдар, олигархтар бас билиилэригэр киирдилэр. Кинилэр сиртэн хостонор баайы тас дойдуга атыылыыр туґугар дойдубутун дьиІнээх сырьевой колония±а кубулутан эрэллэр.
Оттон тірµт олохтоохтор олохторун уйгутун µрдэтиигэ, сайдыыга, сир баайыттан тииґиниигэ мэлийэн тахсан иһэбит.
А±ыйах баай олигархтар саха сирин баайын монопольнайдык талбыттарынан дьаґайар кыахтаннылар. (Газка Магомедовтар, Цемеҥҥэ Пушкаревтар о.д.а.курдук)
Саха сирэ кинилэр бас билэр тэрилтэлэрин сирдэригэр кубулуйдулар.
Тірµт олохтоохтор бэйэлэрин бырааптарын президент, государственнай былаас, депутааттар да іртµлэринэн туруулаґар кыахтара суох буолла. Былааска баґылааччыларга бас бэринээччилэр олороллор. Омуктар бэйэни дьаґаныыга бырааптара да саарбахтаах буолла.
Биґиги республикабыт омук уратылаах тыынын харыстыыр программалара тохтообуттара..
Саха сирин национальнай республика быґыытынан буолбакка элбэх сир баайдаах регион (холуонньа) быґыытынан кірµµ, ол баайын барытын Россия бас билиитэ оІоруу, олохтоох тірµт олохтоохтору ол баайтан матарыы уонна сокуон іттµнэн хайа да хайысха±а ірі кірбіт оІоруу бара турар. Ґксэ, сµнньэ оннук оІоґулунна. Дотационнай республика буоллубут Кур иэскэ киирдибит.
Биґиги республикабыт саламтата барытын туран биэрдэ. Уонна хантан омук уратылаах тыынын идеологията кэлиэй. Сирбит баайын политикатыгар тірµт олохтоохтор кыттыспатыбыт кэриэтэ.
Барытыгар сіп тµбэґии, µіґэттэн оІоґуллубут, кіІµллэммит программаларга µлэлээґин барар.
Духуобµнай эйгэ±э, сир баайыгар курдук ымпыктаан-чымпыктаан сокуоннар, быраабылалар суруллубаттар эрээри, Россия провославнай, имперскэй идеологията биґиэхэ сокуон кµµґэ кµµстээх дииллэр. Омук уратыта самалык, экзотика таґымыгар тµстэр түһэн иһэр.
Духуобунай да, материальнай да эйгэ±э саха сирин аатын сµгэр саха тірµт олохтоох омугун национальнай идеята, идеологията сууралынна. Төрөөбүт тылбытын үөрэтиибит 1-2 чааска дылы түстэ.
Саҥа кэм биґиги олохпутугар бэйэтин сокуоннарын соІнуур. Ґірэххэ, доруобуйа харыстабылыгар, наука±а, култуура±а, искууство±а, литератуура±а ырыынак киириитигэр биґиги тіґі бэлэмнээх этибитий? Улахан уларыйыылар тахсыахтаахтара, нуучча стандаарта киириэхтээ±э, элбэх киґи µлэтэ суох хаалыахтаа±а, тэрилтэлэр сабыллыахтаахтара, ол оннугар ырыынакка эппиэттиир саІа тэрээґиннэр ыытыллыахтаахтара эрдэттэн биллэр этэ.Туох да бэлэмэ суох буолан биэрдибит.
Култуура уонна наука эйгэтин µлэґиттэрэ инники хайдах дьаґанан олоруохтаахтарын быґаарар кэмнэр кэллилэр. Бэйэбит салайааччыларбыт уратыларын, дойдуларын туһун туруулаһар, кімµскэґэр саІалара иґиллибэт. Дьаалаларынан усталлар. Барыта µіґэттэн туох соІнонорунан.
Ґіґэттэн соІнонор баґылыыр култуура, итэ±эл да, µірэхтээґин да тугу диирин µµт маас µтµктэн, тук курдук толорон истэхпитинэ омук быґыытынан эстэргэ барабыт. Ол чуолкай.
Õàñ áèèðäèè быыбардааччы áýéýòèí äüîíóí-ñýðãýòèí, äîéäóòóí ñèðèí-óîòóí èííèãýð ýïïèýòèíý´èí, èý´èí - êóòóãàð –ñµðµãýð è²ýðèíýí, өйдөөн-төйдөөн туран таба тыллаҕына ýðý áè´èãè áµòòýëýýõ õààëûàõïûò.
Àòûòòàð î²îðóîõòàðà , ìèí êû´àë±àì áóîëáàòàõ äèýí à±ûéàõ àõñààííààõ îìóêïóò êû´àë±àòûòòàí òóîðà òóðóíàð áóîëëàõïûòûíà áè´èãè õà´àí äà áà±àðáàòàõ, µ³éáýòýõ-àõòûáàòàõ êûòûëáûòûãàð òèêñèýõïèò.
12 сыл буолла биһиги бэйэбит аҕа баһылыкпытын талбатахпыт. Күн бүгүн кими Ил Дарханынан таларбытыттан Инники Кэлэр кэскилбит тутулуктаах
Алгыстаах айан аартыга арылын!
Атыылаабыттары ахсарбаппыт, Анаммыттары аахайбаппыт.
Ааспыт кэмнэр алҕастарын көннөрө, кэлэр кэмнэр кэскиллэрин түстүү, кэнчээри ыччат кэскилин туһугар кэллэ биһиэхэ - киһи киэнэ килбиэннээҕэ, саха саарына, эрэлбит эркээйитэ Эрнэс Бэриэскин!
СаІа µйэ сайдыылаах салайааччыта , үүнэр үйэ үтүө илдьитэ
Илин- арҕаа иллээх түмсүүтэ, Хоту - соҕуруу холбо¤уктаах эрэлэ Саха сирэ сайдэр кэскилэ - Эрнэс Бэриэскин!
Саха кэскилэ – Эрнэс Бэриэскин!
Күндү биир дойдулаахтарым!
Улахан уларыйыылар кэмнэрэ кэллилэр.
Олох атын анаарыылаах быґыылаах майгылаах, атын тутуллаах, олох кэлэн иґэр. Регионнары бідіІсµтµµ, киин диктаата кµµґµрµµтэ, кэлии омук суурайыыта, сир баайын, дьайар эйгэни µллэстии, тимир суол кэлиитинэн кэлии дьон элбээґинэ, ордук кытай ааІнааґына, саха сирин тірµт олохтоохторун мин дэниилэрин (менталитеттарын) уларыйыыта, маргинализация кµµґµрµµтэ, духуобунас, сиэр-майгы таІнары тµґµµтэ,
Бу барыта, оло±у саІалыы кірµµнµ,бэлэмнээх, харысхаллаах, көмүскэллээх буолууну эрэйэр.
Республикабыт саламтатыгар биир торумнаммыт санаа суох, кµннээ±иннэн олоруу, тірµт олохтоох туґа национальнай кэскиллээх былаан суох, хайдыґыы, бэйэбэйэни сиэґии, кэлэр уларыйыылартан тус бэйэбэр туохха эмэ тиистэрбин, диэн санаа кµµскэ µлэлиир. ол наадатыгар, тугу барытын туран биэрии, атыыланыы.
Бµтµн Россия , СНГ, аан дойду µрдµнэн быґыы майгы сытыырхайан, µрµІхара арахсыыта, итэ±элинэн, религияннан араарсыы, дьайар эйгэни, энергоисточниктары былдьаґыы, миграция µгэннээн турар. Суутсокуон кµµґэ мілтіін, коррупция, мафия, араас куомуннаґыы баґылаан турар кэмэ.
Экономичэскэй сэрии буола турар
Бу барыта улахан уларыйыылары эрэйэр. Манна барытын ыраІалаан сіпкі дьаґаммыт бµттэлээх хаалыа±а
Сиртэн хостонор баайдаах тірµт олохтоохтор улахан кыґар±аІІа, баттаныыга, сирдэрин уоттарын баайын дуолун былдьатыыга, улахан тк- корпорациялар, олигархтар быґаччы дьайыыларыгар, суураллыыга киирэн эрэллэр. Резервация±а барыыга тийиэн сөптөөх. Өскөтүн биһиги бэйэбитин бэйэбит көмүскэммэт буоллахпытына оннук да буолуон сөп..
Биґиги үөһэттэн анаммыт призиденнэрбит Штыров Борисов норуоттан талыллыбыт Ил Түмэнтэн улахан утарсыыта суох сирин баайын уонна энергоресурсатын, бюджеты толорор газ, нефт, чох, көмүс, алмаас, цемент тэрилтэлэрин туран биэрдэ, атыылаата
. Бу µллэґик кэмигэр чиновниктар бэйэлэрин тустарыгар кµµскэ туруннулар. Кинилэр сарсыІІыга эрэммэттэр. БµгµІІµ балаґыанньаларын кµµскэ туґана сатыыллар ол иґин дібіІнµк атыыланаллар. Тыа сирин иэдэтилэр. Сүөһү ахсаана аҥаарыттан аҥаара хаалла. Өйөөһүн суох. Госзакуп, үүт субцидията быстар кыра. Тыа сириттэн ыччат куотта.
СМИ барыта хонтуруолланар, кэтэх баайдаах кµµстэртэн µбµлэнээччи, Россия іттµттэн хонтуруолланааччы элбээтэ.
Саха омугун инники дьыл±атын, кэлэр кэскилин эбэтэр суураллан сµтэр-симэлийэр бопуруоґа турар.
Быһаарыылаах кэмҥэ кэлэн турабыт.
Билигин кэлэр кэммит Биһиги хайдах баҺылыгы таларбытыттан тутулуктаах буоулуоҕа.
Үтүө мааны сахалар!
А±а дойду оло±ун отуора тірдµттэн уларыйар, инники сайдыы иэмэ- дьаама биллибэт кэмнэригэр , тіріібµт Ийэ дойдутун ,– тапталлаах сахатын сирин сайдыытын тµстэспит, оло±ун сµнньµн кіннірсµбµт, міккµірдээх олох инники кµінµгэр сылдьыбыт, саха омук чулуу уола Эрнэс Бэриэскин, тіріібµт уіскээбит Сахатын сиригэр аҕа ба¤ылыгынан буоларга ба±атын биллэрдэ.
Кини , бу, Ытык иэстээх ба±атын ійііччµлэр, а±а ба¤ылык буолар эрдээх санаатын ал±ааччылар да элбэхтэр.
СаІа олох акылаатын уурсубут, саІа тутул сокуоннарын у¤ансыбыт , республика саламтатыгар правительство председатэлин солбуйааччыннан, Үп министринэн, АЛРОСА 1 вице президенинэникки 2 болдьох устатыгар Ил Тµмэн депутаатын бы¤ыытынан бэйэтин биир дойдулаахтарын, республикатын иннин тµ¤эн биэрбэтэх,көмүскэспит чиэстээхтик µлэлээбит ,
Сиэрдээх, кырдьыксыт, дьаныардаах , дьаһаллаах,
хорсун, хоодуот ,тулуурдаах уонна дьулуурдаах,
Республикатын иннин көмүскүүр кыахтаах,
сахатын туһун туруулаһар саҥнаах ,
. Ñàõàтын îìóãóí êû´àë±àòын – бэйэтигэр êû´àë±à,, êèíè ûàðûûòà–ûàðûû, êèíè µ³ðµµòүн- µ³ðµµ оҥостубут
Дойдутун туґугар – дурда –хахха буолар кыахтаах
Кэскиллээх салайааччы, талааннаах тэрийээччи, дьо±урдаах дьокутаат , бэлэмнээх уонна эрчимнээх - Эрнэс Бэриэскиҥҥэ - дойдутун итэ±элин, дьонун-сэргэтин эрэлин туттарыа±ыІ!
Саха ньургун уолугар Эрнэс Бериэскиҥҥэ эрэлбит итэҕэлбит куолаһын туттарыаҕыҥ!!
Эстэр турукка аҕалбыт, дойдутун туран биэрбит эргэттэн – саҥаҕа, эдэргэ --эрэниэҕиҥ Эрнэскэ !
Биэриэҕиҥ куоласпытын Бэриэскиҥҥэ!
Ыраахтааҕы ыйыытынан анарааттан анаммыт – ааспыт кэм!
Чугастааҕыны Бэриэскини – кэлэр кэми – бэйэбит талабыт
Эн куолаһыҥ – эн инникиҥ! Саха сирэ Бэриэскини талар!
Анаммыт атыыламмыт былааһы – антах! Бэриэскини – бэттэх!
Алгыстаах айан аартыга арылын!
Уххан.
|
Category: Эрнст Березкин |
Views: 1992 |
Added by: uhhan1
|
|
|
Ааҕыылар |
Баар бары (online): 22 Ыалдьыттар (гостей): 22 Кыттааччылар (пользователей): 0 |
|