Төргүүт, (тюркют, руск.)

Саха - эр киһи имсэтэ.  Онон Сахалар эр киһилиин-дьахтардыын бары аҕа-ууһун сиэрин тутуһан олох олороллор.  Атыыр имсэтин туталлар. Тоҕо?
  Таҥара саханы  төрөппүт төргүүтэ оннук.
  “Арҕаһыттан тэһииннээх  айыы-аймаҕа, көхсүттэн көнтөстөөх күн сирин дьоно”, диэн буолаллар. Арҕастан уонна  көхсүттэн тахсар көстүбэт таҥара быалара киһи дьылҕатын быата уонна төргүүтэ диэн  ааттанар.
  Ити көхсүҥ көнтөһө  диэн киһи этигэр-сиинигэр сиһиҥ тоноҕоһунан барар үрүҥ сүрүн аата.
  Арҕаһыттан тэһииниҥ  диэн сис 1-кы тоноҕоһун уонна куонньай уҥуох туомтуур түмүгүн аата.
  Көҕүс көнтөһө уонна  арҕас тэһиинэ таҥара төргүүтэ диэни оҥороллор. Онон саха төрүөҕүттэн төлкөтүгэр  төргүүлээх төргүүт диэн ааҕыллара.
  (Төргүүт - тюркют,  руск., төргүүт-аҕа - тюркютово, русск. букв.: имеющий от бога поводья отче.)
  Төрүөҕүттэн төргүүлээх,  аҕа майгытын ыһыктыбакка тута сылдьар, анал   дьылҕа быалаах омук аата. Аҕа былыргы аата: Төргүүт.
  Дьылҕа быатын төлкөтүн  төргүү анала: Төргүү-аҕа.
  Ол аата Аҕа майгытын  тутуу уонна олоҕуҥ устата тутуһуу.
  Нууччалыы: (төргүү-аҕа  - арх: дёрга-ага, по совр. руск: держи-ага, выговаривается: держава.
  Поговорка: “За державу  обидно,” оттуда. Обида за ссучивание, порушение чего-либо Отчего божеского  в жизни. Обида за то, что не смог удержать Отчее.  Не смог исполнить богов повяз свой. Оттуда название отче строя: Само-державие. Отцы  сами держат отчий строй по повязу от бога, без всякого руковода.)
  Сир хотугу эҥээригэр Аҕа-төргүү хаттаан тиллиэхтээх. Эт мэйии күүһүнэн. Таҥара  ыйааҕа чөлүгэр түһүөхтээх.