Сүрүн сирэй | Бэлиэтэнии | Киирии | Сахалыы бичик (шрифт)Уруй-айхал, Гость ! | RSS
Бу сир талбата (меню)
News topics
Политика.Митинги. Пикеты. Партии [900]
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения [263]
Суд-закон.МВД.Криминал [1282]
Право, закон [323]
Экономика и СЭР [840]
Власть Правительство Ил Тумэн [1208]
Мэрия, районы, муниципалитеты [400]
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО [215]
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка [557]
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги [156]
Коррупция [862]
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство [294]
Социалка, пенсия, жилье [277]
ЖКХ, строительство [133]
Образование и наука. Школа. Детсад [215]
Люди. Человек. Народ. Общество [226]
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет. [672]
Алмазы Анабара [161]
http://alanab.ykt.ru//
Земля. Недра [240]
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода [380]
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ [158]
Промышленность [43]
Нефтегаз [284]
Нац. вопрос [284]
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации [65]
Дьикти. О невероятном [183]
Выборы [661]
Айыы үөрэҕэ [122]
Хоһооннор [5]
Ырыа-тойук [23]
Ыһыах, олоҥхо [106]
Култуура, итэҕэл, искусство [366]
История, философия [244]
Тюрки [76]
Саха [164]
литература [42]
здоровье [468]
Юмор, сатира, критика [14]
Реклама [7]
Спорт [123]
В мире [86]
Слухи [25]
Эрнст Березкин [88]
Моё дело [109]
Геннадий Федоров [11]
BingHan [4]
Main » 2025 » Ыам ыйа » 23 » Сайылыкка киирии
Сайылыкка киирии
09:26
Тэрис.                                                                                                                                                             Сайылыкка киирии                    


Сайылыкка көһөр
Сат, һай диир
Саргылаах кэммит
Салаллан кэллэ.
Түптэбин ииттим,
Бүкээк тула олорон
Сайылык саламаатын сиэтибит.

Бэс ыйын 3 күнэ андыны бултуур ыйынан биллэр. Бу кэмтэн сайылыкка көһөн бараллар. Сайылыкка көһөн тиийэн чалбараҥ оҥороллор. Биир саамай үөрүүлээх күн буолар. Бэс ыйын саҥатыгар сайылыкка көһөн бүтэллэрэ.

Сайылыкка тахсыы туомнара: 1) хотону алгааһын, 2) титииги алгааһын.
Сайылыкка тахсан баран оҕус алҕааһына оҥоһуллар. Ынаҕы алгааһын эмиэ оҥоһуллар.

Сайын кэлиэн иннинэ сүөһү арчыта оҥоһуллар. Ол аата хотон иннигэр уоттаах күл кутуллар уонна ынахтары ол үрдүнэн аһаран хотоҥҥо киллэриллэр.

Хотон айаҕар арчы уотун оттоллор:
1. Сүөһү быатын сүөрдэрэллэр.
2. Сүөһүнү үүрэн таһаараллар.
3. Сүөһүлэр уоту үрдүнэн тахсаллар, ол аата абааһыны  дьабыҥҥа көтүттэҕэ диэн.4.  Уот бэйэтэ умуллар, эбэтэр умуруораллар.

Дьиэ таһыгар уот оттоллор. Күөскэ чоҕу куталлар, ол үрдүгэр сиэлгэ сууламмыт арыы уураллар. Ону киллэрэн хотон муннугар уураллар, хотон иччитин ыҥыраллар.

Тойон баҕана төрдүгэр баар Ньаадьы уйатыгар сүөһү түүтүн суоракка умньаан уураллар.
– Салама тардаллар.
– Оттон хотон, эбэтэр титиик иһигэр кыратык түптэ оттоллор.
– Бу кэнниттэн алгысчыт уот хаҥас өттүгэр алаадьыны уурар. Онтон кыратык кэтэһэ түһээт, ити алаадьыны уокка уурар.
– Алгысчыт ынах үүтэ астаах иһити тутар.
– Ити иһитин тутан туран илин диэки хайыһан баран иһитин үс төгүл дук гынар, иһитин хаҥас илиитин диэки иҥнэтэн кыратык үүтү тоҕор, онтон илиҥҥилии соҕуруу хайыһар, онтон соҕуруу, онтон соҕуруулуу арҕаа, онтон арҕаа, онтон арҕаалыы хоту, онтон хоту, онтон хотугулуу илин. Ити хайыстаҕын аайы хайыспыт сирин диэки чороонун тутан син өр турар, онтон кыратык үүтүттэн тоҕон баран, атын хайысхаҕа көрөр. Эмиэ итинник гынар. Барыта аҕыс өттүгэр хайыһар уонна аҕыс өттүн аһатар. Тугу да саҥарбат. Кэлбит дьон эмиэ саҥарбаттар.
– Салама уһуна үс былас буолар. Тойон өһүөнү батыһа тардаллар.

Сайылыкка көһөн баран ходуһаҕа баран дэлбиргэ туруоруллар, алгыс этиллэр. Сайылыкка көстөххө эминньэххэ толору арыы симэллэр. Оҕо кэһиитэ диэн ааттанар.

Ынах титииккэ тахсыаҕыттан иччитэ уларыйар. Аны Ынахсыт дэнэр. Кини хотоҥҥо киириэххэ дылы олорор.

Титииккэ сайылыкка тахсыбыт ыал сүөһүтэ тутуллар. Сайылыкка тахсыбыт кэннэ алгыс этиллэр. Эмиэ кыһыҥҥы хотоҥҥо курдук уйа оҥоһуллар. Сайылыкка тахсаат ити уйаҕа алаадьы ууруллар уонна алгыс этиллэр.

Быыкаайык дал оҥороллор (үс тиһик дал).
– Дьиэ диэки далга киһи курдук сэргэлээх.
– Ортоку далга кыра чабычахтаах. Суорат тумалаах.
– Үһүс далга тамыйах томторуга, кулун көнтөһө, талах олоппос, эриэн ситии оҥороллор, сэргэни анньаллар.
– Ити дал уҥуоргу өттүгэр сэргэ туруораллар, чэчир анньаллар, киһи сиир көтөрө барыта оҥоһуллар, сэргэни симииллэр.
– Маны барытын эриэн ситиинэн тардаллар.
– Сэргэ төрдүгэр уйа баар. Уйа иһигэр үс түүнэн оҥоһуллубут мээчик угуллар.

Титиик иччитин аныгы алгыһа

Сайылык түптэтин унаардааччы,
Суорат аһы суолталааччы,
Титиик иччитэ Ынахсыт Хотун,
Айхал!

Сыһыылартан сыыйыылаах,
Алаастартан тардылыктаах,
Хонуулартан хомуйар,
Кырдаллартан кыттыктаах,
Сүлбэлэртэн сүүрүгүрдэр
Күөллэртэн төрүттээх,
Ытык сирбэр салама тартым,
Киин сирбэр дэлбиргэ астым.
Дом!

Сайылыкпытыгар куйаас сатыылаата.
Сырдыкка таҕыстым, санаабын сааһылаатым.
Һай-һат диир, сайылыкка көһөр кэмим буолла.
От-мас ойуутугар дьолбут сурулунна.
Айыыларга айхал диэтим.
Ыра ындыылаах, кэскил кэһиилээх,
Төлкө төргүүлээх атым иннибэр буоллун.
Кутум куоппатын, сүрүм сүппэтин.
Үрүҥ Айыы Тойон өҥөйөн көрдө.
Дьиҥи килбэт, кырдьыгы кылбат.

Түптэ буруота унаарда, кымыс сыта дыргыйда.
Айыы суолун арый, күн суолун көһүннэр.
Айыы суолун арый, күөх түүн көһүннэ.
Күөх отунан хаамп, күн өттүнэн сырыт.
Дөлөһүөн сибэккилэннэ, түөртүүр ыам буолла.
Туппутуҥ тупсан истин, айбытыҥ сатанан истин.
Окко-маска мүөт тустэ.
Күнтэн быаҥ көтүллүбэтин, ыйтан быаҥ ыһыллыбатын.

Ыраах диэн ыксаама, ыарахан диэн чугуйума.
Албыҥҥа аралдьыйыма, көлдьүҥҥэ көтүмэ.
Сылаас самыыр тыыннаах сайын сатыылаата.
Күн үтүөтүн көрдөс, айыы санаатыныын аргыстас.
Өрөйөн-чөрөйөн үүнэн ис.
Чэчир астыбыт, салама тиирдибит.
Аһыныгас санаалаах айыы киһитэ буол, көмүскэс санаалаах күн киһитэ буол.
Күлүгүҥ ыраас буоллун, сүргэҥ үрдүк буоллун.
Элбэх өйү түмп, Или тут.
Аал уотунан арчылан, күн уотунан көмүскэн.
Айыыны абааһы хоппута суох.
Эр луҥха олохтон, инникигэр эрэбиллээх сырыт.

Сайылык саламаата

Дал аҥаар өттүгэр уһун сэлэ өтүүнү субуруччу тардан уһугун маска баайан кэбиһэллэр. Ол өтүү хас кулун тутуллар да соччо ахсааннаах харахалаах буолар. Кулуннары барыларын бас быалаан баран ол сэлэ өтүү харахатыгар иилитэлээн кэбиһэллэр.

Алгысчыт бэйэтэ былыргы дьахтар бэргэһэтин кэтэн (алгыыр). Дал хаба ортотугар түөрт муннуга остоолбонон тутуллубут бүтэй баар буолар. Ол аата бүкээх диэн. Ол бүкээх иһигэр уот оттоннор саламаат буһараллар. Ол саламааты таһааран кытыйаларга хоторон, үрдүгэр арыы кутуталаан баран, сылгы тиэргэнин иччитин ааттаан алҕаан баран ол иһинээҕи уокка үстэ баһан ылан үс сиргэ арыылаах саламааты куталлар. Ол кэнниттэн дьон бары бүкээх таһыгар олорон саламааты сииллэр.

Тунах ыһыах саас Сара Көстөкүүн саҕана сайылыкка тахсарга оҥоһуллар. Кыһыҥҥы кырыыстаах олоҕу атааран, саҥа дьылга, саҥа күөххэ, тунахха үктэммит үөрүүгэ.
Category: Айыы үөрэҕэ | Views: 288 | Added by: uhhan1
Total comments: 0
Only registered users can add comments.
[ Registration | Login ]
Сонуннар күннэринэн
«  Ыам ыйа 2025  »
Бн Оп Сэ Чп Бт Сб Бс
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031
Көрдөө (поиск)
Атын сирдэр
Ааҕыылар
Баар бары (online): 4
Ыалдьыттар (гостей): 4
Кыттааччылар (пользователей): 0
Copyright Uhhan © 2025