| News topics |
|
Политика.Митинги. Пикеты. Партии
[900]
|
|
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения
[261]
|
|
Суд-закон.МВД.Криминал
[1279]
|
|
Право, закон
[323]
|
|
Экономика и СЭР
[839]
|
|
Власть Правительство Ил Тумэн
[1207]
|
|
Мэрия, районы, муниципалитеты
[398]
|
|
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО
[215]
|
|
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка
[553]
|
|
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги
[154]
|
|
Коррупция
[862]
|
|
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство
[291]
|
|
Социалка, пенсия, жилье
[276]
|
|
ЖКХ, строительство
[132]
|
|
Образование и наука. Школа. Детсад
[215]
|
|
Люди. Человек. Народ. Общество
[221]
|
|
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет.
[669]
|
|
Алмазы Анабара
[161]
http://alanab.ykt.ru//
|
|
Земля. Недра
[240]
|
|
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода
[375]
|
|
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ
[154]
|
|
Промышленность
[43]
|
|
Нефтегаз
[284]
|
|
Нац. вопрос
[284]
|
|
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации
[65]
|
|
Дьикти. О невероятном
[183]
|
|
Выборы
[661]
|
|
Айыы үөрэҕэ
[92]
|
|
Хоһооннор
[5]
|
|
Ырыа-тойук
[22]
|
|
Ыһыах, олоҥхо
[102]
|
|
Култуура, итэҕэл, искусство
[365]
|
|
История, философия
[237]
|
|
Тюрки
[76]
|
|
Саха
[152]
|
|
литература
[41]
|
|
здоровье
[463]
|
|
Юмор, сатира, критика
[14]
|
|
Реклама
[7]
|
|
Спорт
[121]
|
|
В мире
[86]
|
|
Слухи
[25]
|
|
Эрнст Березкин
[88]
|
|
Моё дело
[109]
|
|
Геннадий Федоров
[11]
|
|
BingHan
[4]
|
|
|
Main » 2010 » Бэс ыйа » 30 » «Туймаада уоттара», 2010 с. от ыйа. №13(18) Са²а президент, ы´ыах уонна…
«Туймаада уоттара», 2010 с. от ыйа. №13(18) Са²а президент, ы´ыах уонна… | 20:56 |
«Туймаада уоттара», 2010 с. от ыйа. №13(18)
Эрэлбитин толоруо дуо?
Саха сирин µґµс президенинэн Егор Борисов талылынна. Республикабытын президент салайар буолуо±уттан, дьэ дьиІнээх малтаччы саха президеннэннибит, то±о диэтэххэ Чурапчы улууґугар эрэ ыраас сахалар тµілбэлээн олороллор дииллэр.
Эмиэ инники президеннэр курдук Егор Афанасьевич Саха сирин чэлгийэ сайыннарыан, дьон оло±ун тупсаырах буолла. Ол туґунан анда±айда, тыл эттэ.Олоруохпут, кірін иґиэхпит буолла±а.
Ол гынан баран биири умнумуохпутун наада, кини Вячеслав Штыров киґитэ буоларын. Егор Борисов иннинэ президеннээбит Михаил Николаев да, Вячеслав Штыров да олус элбэх сир баайдаах республикабыт дьонун-сэргэтин оло±ун тосту тупсарыыга туох да кµттµіннээх µлэни ыыппатахтара. Арай М.Николаев медицинскэй киини туттарбыта, В.Штыров айыл±а гаґын ірµс уІуор бырахтарбыта. Биґиги боростуой дьон хайа да тойон-хотун µлэтин олохпут тупсубутунан, ол курдук хамнас, пенсия µрдээбитинэн, сыана, іІі намтаабытынан, бэрээдэк, сиэрдээх буолуу баарынан сыаналыыбыт, сыаналыахпыт да±аны. Биґиэхэ ол ханнык эрэ мега-бырайыактар, ВСТО, газ турбалара, тимир суол кэлиитэ туох да туґаны а±албатын билэбит. Ба±ар, чиновникатр хамнастара, пенсиялара µрдµµрµгэр, улгум депутаттарга туґалыыллара буолуо.
ВСТО турбатыгар иккитэ авария буолбута, онон µсµґµн улуу эбэбитин – Јлµінэ ірµґµ буортулаан Саха сирин олохтоохторун иґэр уута суох хаалларан баран биирдэ тохтуур турба буолла быґыылаах. Тимир суол кэлиитэ эмиэ туох да µчµгэйгэ а±албат, ону бэйэ±ит сэрэйэ±ит.
В.Штыров бастаан президенинэн талылларыгар 7 пууннаах сыаллаах-соруктаах этэ. Онно алтыґыгар: «Существенно повысить пенсии всем категориям пенсионеров за счёт природных богатств республики» диэн баара. Онтукатын иккис да срогар олорон толорбото. Таарыйа эттэххэ, Ю.Заболев эмиэ Москва мэрэ Ю.Лужков курдук куорат пенсионердарыгар пенсияларын µрдэтиэх буолбута да, кµн бµгµІІэ диэри суох! Дьэ, бу курдук норуоту албынныыллар.
Саха Республикатын баґылыга Егор Борисов дьон оло±ун тосту тупсарда±ына, хамнаспытын, пенсиябытын µрдэттэ±инэ, сыаналары, іІілірµ µµннээн-тэґииннээн намтатта±ына, 1936-1945 сс. тірµіхтэри сэрии сылларын о±олорунан аа±ан (сэрии тулаайахтара буолбакка) чэпчэтиилэри кірді±µнэ, кинини норуот президенэ диэн ааттаан тураммыт, иккис болдьо±ор талылларын туґугар кµµскэ µлэлиэхпит.
Оттон федеральнай киин эрэ ба±атын толорон, баайбытын-дуолбутун салгыы биэрэ олорор буолла±ына, норуот ійібµлµн бука ылбата буолуо. Президеннэр кэлэллэр уонна бараллар, оттон норуот хаалар.
Иван ХАРИТОНОВ,
тыыл, µлэ ветерана.
Дьокуускай к.
«Туймаада уоттара», 2010 с. от ыйа. №13(18)
Са²а президент, ы´ыах уонна…
Сайын са±аланыыта буолан, республика±а былаас уларыйбытын µгµс киґи µчµгэйдик ситэн-хотон ійдіібіккі да хаалла быґыылаах. Буолумуна, кµµтµµлээх сайын сылааґынан угуттаан тупсан-кэрэтийэн турда±ына, ким араас политиканан дой±охтоон, кµнµ-дьылы барыы сатыай? Маннык кµннэргэ киґи µірµін-кітµін, ыґыахтарга сылдьан µчµгэйдик кµµлэйдиэн, сэргэхсийиэн ба±арар буолла±а.Ґлэ, тµбµк буоллар хаалан эрдин, диэбит курдук. Ол эрээри дойду обот-соллоІ политиктар дьыл хайа да кэмин араарбат буолаллар.
То±о саха президент буолла?
Кіґµппэтэх іртµттэн диэххэ. Кырдьыга, кэлии киґини президент оІороллоро буолуо диэн µгµс киґи саба±алыыра. Ону баара, дьиІ саха киґитин республика а±а баґылыгынан анаатылар.
Туох да диэбит иґин, Егор Борисов норуот бµттµµнэ талбыт президенэ буолбатах. Кинини Россия президенэ анаата, ону биґиги депутаттарбыт сµµс бырыґыан кэриэтэ ійіітµлэр. Ол эбэтэр, µіґэттэн анаммыт киґи быґыытынан Егор Борисов саха норуотугар туох да эбэґээтэлистибэтэ суох буолан тахсар. Ол оннугар µіґээІилэргэ – Россия баґылыктарыгар дьэ улахан иэстээх буолар. Ол курдук, кинилэр тугу ирдииллэрин биир тылы утары эппэккэ, энчирэппэккэ толоруохтаах. Олохтоох норуот туох да диэн саІара, чыыбыр±ыы сатаабытын иґин, Егор Борисов ону кумаардаан да кірµі суо±ун сіп.
Кырдьыга, то±о нуучча киґитин президенинэн анаабатылар? Маныаха араас быґаарыылар бааллар. Барытын ырытан, анализтаан кірдіххі, маннык быґаарыы тахсан кэлэр.
КэлиІІи кэмІэ Саха сиригэр национализм баарын туґунан элбэх Россия СМИ-тэ, суо±у баар курдук оІоро-оІоро, кµµркэтэн суруйбуттара. Бµтэґик суруйууга, холобур, республика Ил Тµмэнин депутата Афанасий Максимов кытайдартан µбµлэнэр сепаратист курдук кірдірµллµбµтэ. Кини дьиэтигэр тиийэр суол миинэлэммит, онтон кинини бэйэтин сэбилэниилээх боевиктар, онноо±ор вертолеттаах сахалар харабыллыыллар диэн суруйбуттара.
Аа±ан баран киґи мантан кµлµін эрэ сіп. Ол эрээри ис иґигэр киирдэххэ, букатын туох да кµлµµтэ суох дьыала буолан тахсар. Дьэ, санаан кірµІ, Чечня±а, ДагестаІІа туох буола турарын. Сэрии. Кµннэтэ дэлби тэптэриилэр, ытыалаґыы, миинэ-фугастарга дэлби тэптэриллии уо.д.а. Атын да регионнарга араас быґыы-майгы буолар. Аны туран чугастаа±ы государстволарга буола турар быґыыны-майгыны кірµІ, холобурга Киргизияны. Онно гражданскай сэрии буола турар. Дьэ ол кэнниттэн бу Афанасий Максимов туґунан суруйуу Россия дьонугар итэ±этиилээх буолара ханна барыай? Хата, Саха республикатыгар сэрии буола турар диэбэтэхтэригэр махтал. Инньэ диэбиттэрэ да буоллар, итэ±эйиэ этилэр.
Аны туран, бу маннык «сахалар – сепаратистар» диэн суруйуулара атын ірµттээх буолан та±ыста. Биґиги туспутугар куґа±ана суох диэххэ наада. Ол курдук саха киґитэ президенинэн ананна. Россия µрдµкµ салалтата «сахалар национализмы кµіртµµллэр» диэн араас ханааллартан, СМИ-лэртэн, ФСБ-лартан информацияны ылара биллэр. Ол курдук «экстремистии» (националистыы) санааны кµіртµµр журналист, поэт Иван Николаев-Ухханы да ылан кірµіххэ сіп. Онон, Россия±а кэлиІІи бириэмэ±э олохтоох дьон экстремистыы санааны кµіртээн эрэллэр диэн санаа µіскээбитэ чахчы.
Дьэ «бу айылаах» буола турда±ына ханнык киґи, баар балаґыанньаны уустугурдан, нуучча киґитин президенинэн аныа±ай? Кимиэхэ да±аны иккис Чечня, иккис Дагестан уонна Ингушетия наадата суох. Ол аата, Саха сиригэр букатын да сэрии буолуон сіп диэн, олохтоох дьону уоскутаары саха киґитин президенинэн аныыллар. Чечня±а чечени, Ингушетия±а ингуґу, ДагестаІІа дагестанеґы курдук. Ким билиэй, ба±ар, кырдьык да нуучча анаммыта буоллар, туох-туох буолан туруон? Улахан долгуйуулар да буоллахтарына кіІµлэ. Инникини тымтыктанан кірбµт суох.
Саха илиитинэн сайыннараары, эбэтэр… самнараары
Бу кµннэргэ АЛРОСА-ны астылар, ол эбэтэр ААО – аґа±ас акционернай общество оІордулар диэн кэпсэтии билиІІитэ сири-буору аннынан иґиллэр. Арай, ол туґунан официальнай информация ханна да суох.
Бу сурах-садьых мээнэ±э тар±амматах буолуохтаах. АЛРОСА аґа±ас буолла да, кини акцията кіІµл атыыга барар, ким элбэх харчылаах олору барытын атыылаґан ылыа±а. Дьэ оччотугар биґиги АЛРОСА-ттан тугу да ыларбыт суох буолан тахсар. Дьыала оннукка баран эрэрин билигин ким да саарбахтаабат. Онон, республика хааґынатыгар µгµірµ µбµ киллэрэр тэрилтэтэ суох хаалар кутталлаахпыт.
Егор Борисов АЛРОСА аґыллыытыгар туох сыґыаннаах буолуон сібµй? Быґаччы, диэн этиэххэ наада. Биир іртµнэн, Штыров барбыт биричиинэтэ ити буолуон сіп – АЛРОСА аґыллыытын бэйэтин илиитинэн оІорумаары. ДьиІэр, дьыаланы барытын кини эрдэттэн оІорсубута биллэр, олугун тµґэрдэ±э дии. Дьэ онтон тустаах дьыалатын атын киґинэн оІорторор санаалаах буолуохтарын сіп. Маны оІоруон сіп киґи – саІа президент буолбут Егор Борисов. АЛРОСА аґыллыыта эрэ буолуо дуо, кининэн туох-баар атын сир баайын µллэстиитин эмиэ ыыттарыахтарын сіп. Биллэн турар, 굴эйэн. Бу да иннинэ Е.Борисов, республика баайын-дуолун актива атыыланарыгар: «Биґиги федералларга биэрэн, сіпкі гыммыппыт, бэйэбит кыайан бу баайы-дуолу кірµі-истиэ суох, эстиэ этибит», – диэбиттээ±э. Хайдах курдук бэйэни сэнэнии буоларый бу? Ґлэлиэх-хамсыах, инвестицияны киллэриэх айылаах бэйэбит олохтоох дьоммут ол аата суохтар дуо? Онон, кини инникитин маннык политиканы сал±ыыра саба±аланар.
СаІа анааґыннар тустарынан
Ил Тµмэн СР правительствотын председателин уонна вице-президени анааґыІІа сібµлэІин биэрдэ. Кимнээх буолбуттарын бары билэ±ит. Кіріргµт курдук, икки нуучча киґитэ ананна. Данчикова уонна Глушко ханна да улахан политика±а биллибэтэх-кістµбэтэх дьон.
Туохтан маннык салайтарыы буолла? Мин санаабар, Егор Борисовка дьиІнээх политическай фигуралар наадалара суох. Кіннірµ истигэн, ээ±и кытта сылдьар толорооччулар наадалар. Данчикова диэн чахчы µлэґит, сµрэхтээх, утуйар уутун умнан туран бутугунайар дьахтар буолара биллэр. Ол эрээри кинини федеральнай таґымІа уопуттаах политик букатын диэбэккин. Ыраа±ы анааран, республика туґугар стратегическайдык, далааґыннаахтык толкуйдуур, президент Егор Борисовы кытта тэІІэ тандем буолан µлэлиэ±э диэн букатын санаабаккын. Урукку Аммосовтаах, Исидор Бараховтаах, Ойуунускайдаах онуоха холоотоххо, дьэ дьоґун дьон эбиттэр. Холобур, Данчиковалаах Глушко оннук дуоґунастарга олордохторо дии.
Оттон Глушко ананыытын туґунан киґи ырытыан да ба±арбат.
Онон, вице-президент да, правительство бэрэссэдээтэлэ да ананыылара дьону-сэргэни астыннарбата диэн аґа±астык этиэххэ наада. «Эґиэхэ бу маннык таґымнаах да дьон сіп», – диэбит курдук балаґыанньа µіскээтэ. ДьиІэр, ама бэйэбит µрдµк таґымнаах дьоммут суохта𠵴µ дуо? Холобур, Федот Тумусов, Ньургун Тимофеев, Василий Филиппов уо.д.а. Санаан кірµІ, бу дьонтон анаммыттара буоллар, дьоґуннаах кістµµ буолуо этэ. Ону баара, диирбитигэр эрэ тиийэбит.
Ыґыах туґунан а±ыйах тыл
Бу кµннэргэ араас таґымнаах ыґыахтар буоллулар. ОлоІхо ыґыа±а Горнай Бэрдьигэстээ±эр буолан ааста. ЭтэІІэ ааста диэн буолла, тойоттор отчуоттара µчµгэй, арыыны ньал±аарыппыт курдук.
Уопсайынан, мин саастаах киґи быґыытынан, ити «олоІхо» диэни кµдээринэ этэллэрин, туґаныахха эрэ диэн ити тылы тутталларын букатын сібµлээбэппин. ОлоІхо фольклорга кубулуйбут буолан, билиІІи олоххо дьиІник ітін киирэр кыа±а суох. Дьэ ону биґиги дьоммут, туох да кµттµіннээх µлэни ыыппат аата, хас эмэ мілµйµіннээх µбµ кірі-кірі, туох эрэ олоІхо фондатын тэрийэллэр. Ол фонда тугунан дьарыктанара биллибэт, олоІхоґуттарбыт µксээбиттэрэ кістµбэт. Эмиэ таах харчы эрэ µллэстэр сирдэрэ дуу? Илэ ійµнэн санаан кірдіххі, былыр биґиги ібµгэлэрбит уґун унньуктаах кыґыІІы киэґэ, аралдьыйа таарыйа олоІхолуур буолаллара. Аныгы µйэ±э ким, хаґыат аахпакка, телевизор кірбіккі, олоІхолуу сатыы олоруой? Ыччат киинэтин, араас аралдьыйар тэрээґиннэр тустарынан мин этэ да барбаппын.
ОлоІхо баар буоллун, ол эрээри фольклор биир кірµІµнэн. Итинэн киирэн араас саарбах фондалары арыйан, элбэх µбµ ыскайдыыр наадата суох диэн этэбин. Аны туран эґиилги олоІхо ыґыа±ын Мирнэйгэ ыытабыт диэн буолла. Дьэ, сахалар, кэм эмиэ ньылаІнаспытынан бардахпыт ити! Атын омуктар ол биґиги олоІхобутун ірі тутуохтара дуо? Оннук баарын билбэттэр да ини? ОлоІхо диэн бэйэбит киэнэ, сахалар тµілбэлээн олорор сирдэригэр ыытарбыт сіп этэ.
Иван ФЁДОРОВ.
«Туймаада уоттара», 2010 с. от ыйа. №13(18)
|
|
Views: 1984 |
Added by: uhhan2
|
|
|
| Ааҕыылар |
Баар бары (online): 5 Ыалдьыттар (гостей): 5 Кыттааччылар (пользователей): 0 |
|
