Ийэ киһиэхэ
иҥэр эбит
дьикти дьоҕур,
сайаҕас сатабыл.
Барытын харыстыыр,
араҥаччылыыр,
Барыны бары аһынар,
харайар талаан.
Ааспыты ахтар,
кэлбити кэрэхсиир
Тулатын барытын
тулаайахсыппат туһугар
Оҕотун курдук саныыр,
дьону барытын таптыыр.
Иэримэ дьиэбит
Иэйиэхситэ - ийэ буолар.
Бары да,
аҕалаах ийэттэн
кэллэхпит,
Атынтан кэлбит баарын
билбэппин,
Иһирэхпитин,
истиҥмитин ирдэһиэҕиҥ
Ийэҕэ эргиллиэҕиҥ -
киһилиибитигэр киириэҕиҥ!
Ийэ кут өйдөбүлэ
иллэһиннэриэ
иэгэйэр икки атахтааҕы!
Ийэ айылҕа, Ийэ дойду,
Ийэ тыл, Ийэ өйдөбүл,
Ийэ итэҕэл -
Иэйэр-куойар ис дьиҥмит,
ис чиҥмит - Ийэ куппут!

2000 с.
Уххан


Үс кутуҥ таптала
(ийэҕэ махтал)

Күндµ төрөппүт ийэбиэт
Бµгµн эйигин айхаллыы
Айыы санааны угуттуу
Алгыс µтµітµн аныыбыт.
Ґс кутуІ таптала
Тіріппµт о±оІ махтала
Кµн кµбэй ийээбит
Ахтар Айыыґыт эбээбит!
Киґи киґитэ буоламмыт
О±о ­ уруу туоламмыт
Омук тірдµн оІороммут
Олоробут биґи дьоллоохтук.
Ґс кутуІ таптала
Тіріппµт о±оІ махтала
Кµн кµбэй ийээбит
Ахтар Айыыґыт эбээбит!
Эдэрдии эрчим бэйэлээх
Элэккэй эйэ±эс эбээ±ин
Этэр сµбэлээх, эрэл сµрэхтээх
Эн эрэ биґиги ийээбит.
Ґс кутуІ таптала
Тіріппµт о±оІ махтала
Кµн кµбэй ийээбит
Ахтар Айыыґыт эбээбит!
Тула эргийэр кииммит
Туллубат тутаах киґибит
Ґірµµбµт µтµітэ эйигиннэн
Дьолбут биґиэнэ эйигиттэн.


Ґс кутуІ таптала
Тіріппµт о±оІ махтала
Кµн кµбэй ийээбит
Ахтар Айыыґыт эбээбит!
Тула іттµгэр µірµµ туойда
Дьыл±а Хаан ыйаа±а таайда
Тілкілііх тµірэх олордун
Удьуор аймах ууґаатын.
Ґс кутуІ таптала
Тіріппµт о±оІ махтала
Кµн кµбэй ийээбит
Ахтар Айыыґыт эбээбит!
Айыы сааскар арчылан
Санаа буоларынан саргылан
Амарах ахтар киґибит
Ґтµікэн, мааны ийэбит!
2005 с.

Уххан

    Óõõàí
                   
ÈÉÝÌ   ÊÝÒݤÝÐ


Òóëàáàð,
òóëààéàõñûòàð   
òóéìààðõàé òóìàí
            òóóéà  òóíààðûéàð.
Ñàíààáàð,
    ûðààõ áààð
                   äüèýì áóðóîòà
û²ûðà óíààðûéàð.
             Àð±ààòòàí,
    àòû²ûðàñ  òûàë
        àòàðàõñûòà
            àðãûàðûéàð.
             Àòòûáàð,
    àéàíûì ñóîëà
        à´ûììûòòûû
            à²ààðûéàð.
Òóðàáûí ,
    òóìಲà ìóííàðàð
òóîõõà´ûòàð ñàíààáàð
            òóéìààðà ñóóéóëëàí..
Òóðàáûí,
    èéýáýð òèéýýðè
        èñòè² àõòûë±àíûíàí
            èýéý òóóéóëëàí.. 
       
***
£ññ³ áèèð
 µðäýë õààëëà,
ñµðýõïèí
 àõòûë±àí ààëëà..
Îîë ê³ñò³ð
    òóìàðûê õàéàëàð
        ³ðã³ñò³ðµí
í³²µ³ ³òòµëýðèãýð
Ò³ð³³áµò òµ³ëáýì,
    ÷ýðäýýõ òýëãý´ýì
        àëààäüû ñûòòààõ
àëãûñòààõ àëà´àì
Àõòàð àéûû´ûòà
àéàííààí êýëýðáèí
    àà±à ñàíûû
            àéìàíà êýòýñòý±ý.
Îííî,
    õîòîí êýòý±ýð,
        êûáûûëààõ îòóí
êûòûûòûãàð
            Êûðïà îòóí
        êûðààáûëëûû ñûëäüàí
        êûðà äà òûàñêà
êû²àñòà´à,
Èëèíòýí êýëýð
    è÷÷èòýõñèéáèò
         àéàí ñóîëóí
            òý´èéáýòýõòèè ìàíûûð..
Èéýêýì,
êýìý ñóîõ
êýòý´èííýðáèò
óîëóí    ñàíûûð.

Уххан
Учууталга уруй.

Билбэт-кірбіт бэйэбин
Билиитэн билиигэ сирдээбит
Сата±ай санаабын сааґылаан
Сайдар суолга киллэрбит

Учууталга, уруйбун уунабын!

Аа±ар суоттуур албаґы
Айар тутар сатабылы
Сылы сыллаан дьаныйбыт
Табылын булан такайбыт

Учууталга, уруйбун уунабын!

Ґірэх-билии µіґµгэр
Ґірэтэн, иитэн киллэрэн
Олоххо оннуну буларга
ОІорон, таІан таґаарбыт

Учууталга, уруйбун уунабын!

О±о саастан биэбэйдээн
Олох дуолугар кітµппµт
Кыаммат эрдэхтэн кынаттаан
Кыайыыга хотууга туґаайбыт

Учууталга, уруйбун уунабын!

СаІаттан саІаны билэргэ
Сайдан µµнэн иґэргэ
Эрдээх санаабын эрчийбит
Эрэли итэ±эли элбэппит

Учууталга, уруйбун уунабын!

Ааккын суолгун ааттааммын
Айхалы анаан этэбин!
Улуукан уус идэ±эр
Уруйбун утары уунабын!

21,042010
            Уххан

Мин  эйиэхэ  тапталбын

Мин эйиэхэ тапталбын
Оло±ум тухары хоґуйбутум
Иэйиилэрим сµмэлэриттэн
Сµрэхпэр нарылаан хомуйбутум .

Мин эйиэхэ тапталбын
Кµннэтэ биэбэйдиир буолбутум
Сыанабылым кыырпахтарыттан   
Аламаас кэриэтэ чочуйбутум

Мин эйиэхэ тапталбын
Сµрэхпэр-быарбар ииппитим
Ыра-ба±ам ымыыларынан
Ыпсаран тупсаран симээбитим .

Мин эйиэхэ тапталбын
Эрэнэ, итэ±эйэ кµµппµтµм
Јйµм санаам тµгэ±игэр
Кэлэр кэмІэ харыстаабытым

Мин эйиэхэ тапталым -
Оло±ум, оІоґуум сырдыктара
Кэрэни кэтэґэ кэрэхсиир
Ааґар сыллар  ахтыл±аннара.

    Уххан

(Сааскы санаалар.)

    Саас кэллэ

        Саас кэллэ,
эппэр­сииммэр
саас эбилиннэ.
        Саас кэллэ,
санныбар іссі биир
хаар уулла.
        Саас кэллэ,
аламай кµнµм
арылы сырдыгар
        Саас кэллэ,
А±а Халлаан
айар тыыныгар
Саас кэллэ,
сµрэхпэр иэйии
имэІирэ иитиллэр.
Саас кэллэ,
дууґабар санаа
дьалыІыра тыллар.            .
         Саас кэллэ,
тоІмут ирэр,
утуйбут уґуктар
        Саас кэллэ,
Туох барыта
µµнэр, µіскµµр
        Саас кэллэ,
Айыл±а тыынар тыына
илэ дьэ тиллэр
        Саас кэллэ,
        Саас кэллэ…

Сааґын куруук тылла

Сааґын куруук тылла
СаІалыы кірµІ оло±у
Хоґуттан, саІаттан табылла
Кэхтибэт кэрэттэн са±ылла!

Сааскы санаа арылхай
Харах саатар ча±ылхай
Ґірэ-кіті уулла мичилийэ
Сµттэ кыґыммыт мэлийэ.

Ууллар хаарым  кµлµм-аллар
Тула іттµм мичик-аллай
Сыккыс уута сыґыгырыыр,
Кµрµлгэн кµлэн 굴µгµрµµр.

Хайдах µірµім суо±ай!,
          Харалдьыкка ньургуґун
Харахтарбар мандар уруґуй
Хампа кµі±µнэн уунар уруй!

****

Кірµµй ол барахсаны..

Кірµµй ол барахсаны,
Чооруос чобуоххайбыт
Кыґыл туоґахта тібітµн
Кылахачыта чуочайбыт

Туллук µірэ туругурбут
ҐрµІ кімµс солотуу
Ґргµірµнэн µірдээри
Ґір䵴эн µімэхтэспит

ХаллааІІа хара тураах
Хаа±ыргыыра да хай±аллаах
Сахсыр±а да саа±ыныыра
Саныахха кытта астыктаах
    ***
Саас эйигин саІаттан айда!

Кµн кµлэр, Сир ийэ иэрийэр
Таммах тµґэр, чопчу мичилийэр,
Чалбах эмиэ кµлэр
Элэккэй-эйэ±эстэй!
Сайан киирэр сайа±астай
Сааскытыйыы саймаархай
Амарах дууґа  аґа±астай
Дуоґуйар сµрэх алама±ай.
Кµн иэдэспин сыллыыр
ХатыІІа ымыы ыллыыр
Хайдах µірµім суо±ай
Харалдьыктаах халдьаайыбар
Сааскы тиллии салаллан
Сайан тийэн кэлбититтэн!

Сааґын куруук тылла
СаІалыы кірµІ оло±у
Сааґын куруук тиллэ
СаІалыы тыллыІ олоххо!

Сааґы кытта тэІІэ тиллэ
Сайдар санаа кэллэ илэ
ТыллыІ, µµнµІ сайда
Саас эйигин, саІаттан айда!


Уххан.
Тыа сирэ бараххан!

Јбµгэ ійдібµлэ, тірµт тµґµргэнэ
Ґµнэр кілµінэ µіскµµр биґигэ
Кэлэр кэскили кэрэґиттиир
Саныыр ахтар сахам  сирэ !

Иэйиэхситтээх ийэкэ дойдукам
Айыылардаах айбыт халлааныгым
Тіріін тіннір тілкілііх тµґµлгэм
Тіліґµйэр µіскµµр тµбэ­тµілбэм!

Хоргун ходуґа±ар , киэІ хонуугар
Хоро±ор муостаа±ым мунньустар
Аралы алааскар, сыыйыы сыґыыгар
Сыыспай сиэллээ±им сыбыытыыр.

Арыыннан аллар, этинэн эмсэхтиир
Ахтар ­ саныыр тыам сирэ бараххан,
Абыраллаах айыл±а, иэйиилээх эйгэ
Эн эрэ, тіріібµт сирим буолла±ын!

Омук дэнэр ордуктаах сурахпар
Орто дойдуга олохтоох сирдээхпин,
Киґи дэнэр килбиэннээх ааппар
Уу сахалыы ураты тыллаахпын.

Ханна баран кимиэхэ тийэн
Эйигиттэн ордугу мин булуомуй
Кими киллэрэн, кимиэхэ атыыланан
Айыы киґитэ­ сахабын дэниэмий ?

Тылбын умнан, µгэспин тумнан
АтыІІа сууралла хайдах сайдыамый
Јйдібµлбµн і±µйэн, ітіхпµн µі±эн
Тірµт олохтоох омук аатырыамый ?

Ханна да, хаґан да буолларбын
Харыґыктаах хаарыан харысхалым,
Тупса туругур, сайда саргылан
Тыын угар тыам сирэ бараххан!

                2005 с.

***
Тыын угар тыа сирэ бараххан,
Аскын ­ µілгµн а±ынным аххан!
СириІ аґа ситэн дьэ  буста,
ҐµнµµІ, быйаІыІ дьэ тубуста!


Уххан

Эйигин кэрэхсээммин

Эйигин кэрэхсээммин, эйэргэґэ билсэммин
Мин бµгµн сааспын умнан эдэрбэр тµстµм
Сыллар сыґыппыт сыраларын умнаммын
Олохпор саІалыы тапталбын кірµстµм

Сµрэхпэр иэйии тыллара
Дууґабар таптал тыллара
Аттыбар ырам турара
Алыптаах тµгэн туойара     

Эйигин эрэ, эйигин эрэ кіґµппµт эбиппин
Бµгµн ону билэммин соґуйбут курдукпун
Тµгэн бэлэхтээбит дьолугар тэІнээммин
Сµрэхпэр эйигин курдары аґарбыппын.

Эйигин сэргээммин, дуоґуйа истэбин
Бµгµн, дэІІэ тиксэр дьиктигэ тµбэстим
Дьыл±а тиксиґиннэрэр аналын итэ±эйдим
Отой да оло±у олоро иликтии  сананным.
Уххан

Эн µірбµт харахтаргар.

Эн µірбµт харахтаргар
Кµн кµлµмэ сітµілµµр
Эн мичик міссµіІІэр
Сылаас сыґыан µіскµµр

То±о бэрдэй, тугун кэрэтэй
Туохтан манныгый, То±о оннугуй?

Эн кірбµт харахтаргар
СанааларыІ сыдьаайа
Эн мичээр сэбэрэ±эр
Ыра сырдыга, ырааґа

Эн эйэргиир эйгэ±эр
Иґирэх сыґыан илгийэр
Эн илгэлээх тула±ар
ИстиІ иэйии имэрийэр