| News topics |
|
Политика.Митинги. Пикеты. Партии [900]
|
|
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения [263]
|
|
Суд-закон.МВД.Криминал [1282]
|
|
Право, закон [323]
|
|
Экономика и СЭР [840]
|
|
Власть Правительство Ил Тумэн [1208]
|
|
Мэрия, районы, муниципалитеты [400]
|
|
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО [215]
|
|
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка [558]
|
|
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги [156]
|
|
Коррупция [862]
|
|
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство [294]
|
|
Социалка, пенсия, жилье [277]
|
|
ЖКХ, строительство [133]
|
|
Образование и наука. Школа. Детсад [215]
|
|
Люди. Человек. Народ. Общество [226]
|
|
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет. [672]
|
|
Алмазы Анабара [161]
http://alanab.ykt.ru//
|
|
Земля. Недра [240]
|
|
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода [380]
|
|
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ [158]
|
|
Промышленность [43]
|
|
Нефтегаз [284]
|
|
Нац. вопрос [284]
|
|
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации [65]
|
|
Дьикти. О невероятном [183]
|
|
Выборы [661]
|
|
Айыы үөрэҕэ [123]
|
|
Хоһооннор [5]
|
|
Ырыа-тойук [23]
|
|
Ыһыах, олоҥхо [107]
|
|
Култуура, итэҕэл, искусство [368]
|
|
История, философия [244]
|
|
Тюрки [76]
|
|
Саха [164]
|
|
литература [42]
|
|
здоровье [469]
|
|
Юмор, сатира, критика [14]
|
|
Реклама [7]
|
|
Спорт [123]
|
|
В мире [86]
|
|
Слухи [25]
|
|
Эрнст Березкин [88]
|
|
Моё дело [109]
|
|
Геннадий Федоров [11]
|
|
BingHan [4]
|
|
|
Main » 2013 » От ыйа » 9 » Кинигэ ааптара – Госдума дьокутаата Федот Тумусов кэргэнэ Зоя Егоровна Тумусова.
Кинигэ ааптара – Госдума дьокутаата Федот Тумусов кэргэнэ Зоя Егоровна Тумусова. | 13:33 |
Зоя ТУМУСОВА: Эрэнэбин, Сөдүөт!
Субу кµннэргэ «Олох – та²ара бэлэ±э» диэн дьо´уннаах кинигэ кµн сирин к³рд³. Ааттыын, табыллыбыт тастыын, ааптардыын ураты эбит диэммин, халы² диэн хараастыбакка арыйа баттаатым.
Уот ааныттан э²ин дьиктилээх кинигэ эбит диэммин, ахтыылары соччо сэ²ээрэн аахпат бэйэм улам тартаран, у´аан-кэ²ээн хаалбыппын билиминэ да хааллым.
Кинигэни алыс аахпат да дьон бу суруйууну ирдэ´иэхтэрэ турар. А²аардас С³дµ³т Тумуу´ап кэргэнэ тугу суруйбут эбит диэннэр. Кинигэ ааптара – Госдума дьокутаата Федот Тумусов кэргэнэ Зоя Егоровна Тумусова.
Мин бу иннинэ Тумуу´абы бэйэтин да биирдэ-иккитэ эрэ илэ к³рбµт ки´и, кини кэргэнин ту´унан истэн да а´арбытым суо±а. Илэ бэйэтин кинигэ солбуйан, килбиэннээх ки´и, саха далбар холобур буолуох хотунун ураты уобара´а харахпар ойуулана тµспµтµн, Зоя Егоровна бэйэтэ µрэйбэтэ. Чахчы да к³н³, судургу сµрµннээх ки´и буолара тылыттан-³´µттэн, туттарыттан-хаптарыттан билиннэ.
Кинини кэтэ´э олорон «Олох – та²ара бэлэ±э» диэн кинигэтин балачча аахпалаан баран, улам тартаран, умсугуйан бардым ээ. Бу иннинэ Тумуу´ап ки´и да, дьокутаат да бы´ыытынан дьиэ кэргэн диэн киэ² ³йд³бµлµ ³р³ тутарын истэн эрэ кэбиспит аньыылаах буоллахпына, ити туту´ар суолун т³рдµн булбуттуу сананным, дьи²нээ±эр итэ±эйдим. Ити санаа Тумуу´аптар дьиэ кэргэннэрин и´игэр иилэнэр и´ирэх сы´ыантан са±ыллар эбит.
Кинигэ дьиктитэ «Саха дьахтарын анала» диэн ма²найгы тµ´µмэ±и аспыт Мандар УУС «Дьи²нээх саха дьахтара» диэн сыана бы´ар суруйуутуттан са±аланар. Мандар алгы´ынан айыллыбыт аан дойду арыллар: «Эйигин, эн дьо²²ун-сэргэ±ин, тулалыыр эйгэ±ин ¥рдµк Айыылары² ³рµµ кынаттарын анныларыгар Сылаас Алгы´ынан олортуннар дуу». £сс³ ааптар биир ураты аналлаа±ын то´о±олоон бэлиэтиир: «Зоя Егоровна µгµс саха дьахталларыттан биир ураты Ытык Аналлаах: дьону салайар, сирдиир аналлаах, талааннаах ки´ини олоххо арыаллаа´ын, биэбэйдээ´ин. Бу олус улахан, эппиэттээх µлэ. Талааны бµ³бэйдээ´ин – бу талаан му²утуу сайдан омук оло±ор ту´алыырын сити´ии – бу ¥рдµк Айыылар Ытык Ыйаахтарын толоруу буолар».
Федот Тумусов бэйэтэ феномен буолла±ына, Зоя Тумусова кини быстыспат сор±ото, кэрэ а²аара. Иккиэн да бэйэ-бэйэлэрин ситэрсэн биэрэллэр. Ол эрээри Зоя Егоровна бэйэтэ да ураты личность эбитин бу кинигэ туо´улуур. Федот Семенович уонна Зоя Егоровна ыккардыларыгар баар, эмиэ дьикти диирбитигэр тиийэбит, сы´ыа²²а ³сс³ т³ннµ³хпµт. «С³дµ³тµм» дии-дии мичийэн кэби´эрэ бу сы´ыан уо±а-т³л³н³ у±араабатын этэр-кэпсиир курдук.
Дьикти диэбиппин ы´ыктыбаппын. Мандар Уус суруйуутугар ааптар «Би´иги Мандарбыт» диэн харда суруйуута тута кэлэр. Ити курдук кэлэр да тµ´µмэхтэргэ ааптар киниэхэ ту´уламмыт суруйууларга хардаран и´эрэ, олох устун сал±аммыт диалог курдук сахаларга са²а жанры киллэрэр курдук.
Ити кинигэттэн сиэттэрэн, ки´и араас санаа±а кэлэр. Саха дьахтарын аналын, кини дьыл±атын, бµгµ²²µтµн, сарсы²²ытын ту´унан кэпсэтиини бу кинигэнэн дала´аланан са±алыахха с³п.
Cаха омук бэйэтин хаан уратытын, µтµ³ µгэ´ин, тылын-³´µн, култууратын, омук бы´ыытынан ч³л эйгэтин µйэлэри н³²µ³лээн илдьэ кэлбитэ – би´иги дьолбут.
Ол дьолу энчирэппэт ту´угар бµгµн дьа´аныах, бµгµн кы´аллыах тустаахпыт. Омук дьыл±ата дьахтартан тутулуктарын инньэ былыр таба ³йд³³н, саха дьахтар та²араланан кэллэ±э. Ол аата норуоту тыынныыр дьыл±а – саха дьахтарын ытык анала.
Ити ту´унан кэскиллээх кэпсэтиини кэ²эттэр кэ²этэн и´иэххэ с³п. Ол иннинэ араас эйгэ µ³´µгэр µлэлии-хамныы сылдьар дьон²о сыччах биир ыйытыыны биэрэн, санааларын исиэххэйи².
Василий СИВЦЕВ, саха норуодунай поэта:
- Саха дьахталлара, ийэлэр, ыччаттарыгар кы´амньыларын ууран, олох кµчµмэ±эйдэрин тулуйар дьону, саха аатын µрдµктµк турар били²²ини саханы иитэн-такайан та´аараллара – инники барыбыт кэскилбит.
Наталья МИХАЛЕВА-САЙА, поэт:
- Дьахтар ытык анала, айыл±аттан анаппыт сµрµн соруга – Ийэ буолуу. Ол тула барыта эргийэр, онтон са±аланар, сал±анар. Ытык анал, ытык иэс. Ыал ийэтинэн буоларыныы, дойду, омук дьыл±ата дьахтартан тула тутулуктаах. Саха дьахтара аныгы кэм киэбин кэппитин да и´ин, ³бµгэлэртэн илдьэ кэлбит µтµ³ ³рµттэрин сµтэрэ илик.
Жанна ЕГОРОВА, Россия дьахталларын социал-демократическай сойуу´ун Саха сиринээ±и салаатын салайааччыта, идэтинэн эмчит:
- Дьахтар айыл±атынан сµрµн анала – ийэ буолан сыдьаан утумун быстыбат ситимин сал±аан, омук ³лб³т-сµппэт дьыл±аланарыгар т³´µµ буолуу. Ийэттэн би´иги сарсы²²ыбыт, кэнэ±эски кэскилбит бы´аччы тутулуктаах. Ол и´ин кµн бµгµн кыыс о±о, дьахтар доруобуйатыгар бол±омто судаарыстыба та´ымыгар ууруллуохтаах. Ч³л туруктаах, чэгиэн дьахтар эрэ доруобай о±ону т³р³т³р буолла±а. Дьахтар сµрµн ытык анала диэн ити дии саныыбын.
Ольга САРГЫДАЕВА, юрист:
- Саха дьахтарын ытык анала диэн дьиэ кэргэнин и´игэр эйэлээх, доруобай эйгэни тутуу, бэйэтин холобурунан ыччатын иитии. Ити дьахтарга барытыгар сы´ыаннаах. Оттон САХА дьахтарын ытык анала диэн саха сиэринэн олорон ыччатын сахалыы иитии, сахабын дэтии. Бµгµн дьахтартан ирдииллэрэ µгµс. Ийэ, кэргэн, дьахтар буоларын та´ынан, кини олоххо актыыбынай позициялаах, µлэ-хамнас µ³´µгэр сылдьар. Ол µс суолу µ´µ³ннэрин тэ²²э тутан, сити´иилэнии µксµгэр кыаллыбат. ¥лэ±э µтµрµллэн ийэ, кэргэн буолар соругу ситэри толорбот. ¥лэни µтэйэн ытык аналын эрэ толоробун диэтэ±инэ, харчы тиийбэтин кы´ал±ата кы´арыйан, тµмµгэр бµтµн дьиэ кэргэн эмсэ±элиир. Ол и´ин дьахтарга чэпчэтиилэр, дьахтары ³йµµр атын социальнай дьа´аллар сокуон бы´ыытынан олоххо киириэхтэрин наада. Демографическай бала´ыанньа кытаанах дии-дии иккис о±о и´ин харчы биэрбиттэринэн му²урдаммакка, дьахтары салгыы ³й³³н, о±отун ки´илии иитэригэр, улаатыннарарыгар усулуобуйаны тэрийиэххэ наада.
Мандар УУС, тимир уу´а, ойуу´ут:
- Саханы саха дьахтара омук бы´ыытынан тыыннаах хаалларбыта диирим олох омуннаа´ын буолбатах – чахчы оннук. Саха дьахтарын курдук уостубат нарын тапталлаах, му²ура суох бэриниилээх, туохха да тэ²нэммэт тулуурдаах, «хаана суох» µлэ´ит дьахтар ханнык да атын омуктарга баара буолуо дии санаабаппын.
Бу билигин – аныгы олоххо саха дьахтара ити оло±у тµстµµр µтµ³ ³рµттэрин илдьэ кэллэ дуо? Илдьэ кэлэн. £сс³ µ³рэх, билии-к³рµµ, атын аныгы оло±у хамсатар, салайар µлэ-хамнас. Ол µрдµнэн ³бµгэбит оло±у тµстµµр сµрµн тµбµгµн биири да энчирэппэккэ а±алла. Онон аныгы олоххо Саха Дьахтара ³сс³ µгµс тµбµктэннэ-садьыктанна.
Сергей ПОТАПОВ, Саха театрын режиссера:
- Саха дьахтарын ытык анала диэн, мин санаабар, кини таптал уйатынан буолуохтаах!
Саргылаана СПИРИДОНОВА, поэт:
- Дьахтар анала – омуга сµппэтин ту´угар о±о т³р³т³н, ол о±ону сахалыы, µтµ³ ки´и гынан иитэн та´аарыы. Саханы биир м³лµйµ³²²э тиэрдиэххэ дииллэр. Хас дьахтар бэйэтин кылаатын киллэрдэ±инэ эрэ ол кыаллара буолуо.
Дьон санаата бииргэ тµмµллэр: дьахтар ытык анала – ийэ буолуу. Ол – дьыл±атын му²ур чыпчаала, дьолун µрдµк ³р³г³й³. Анал: таптал – ыал – ийэ буолуу – о±ону иитии. Ити сµрµн сорук туолбутун эрэ кэннэ үлэ-хамнас, айар абыла², олох атын умсул±ана кэлиэхтээх. Ол да кэм²э ийэ буолуута урут тутуллар. Ийэ – солбуллар соло, быстах сорук буолбатах, бу - µйэ тухары барар.
Бары ³ттµгэр басты² буолар уустук эрээри, олорор олохторунан оннук буолуон с³бµн туо´улуур саха дьахталлара бааллар. Ол олохтон кинигэ±э киирбитин кэрэхсээн, «Таҥара бэлэҕэ» диэн суруйбуппуттан манна бы´а тардан киллэриим:
Кинигэ ха±ыттан дьиктилэр са±аланаллар. Аатыттан дуу? Зоя – олох, Федот – та²ара бэлэ±э, «дар божий» диэн тылбаастаналларын холбуу тутан, «Олох – таҥара бэлэ±э», «Жизнь – дар божий» диэн ааттаабыт. Ол аата Зоя диэн Федот, эбэтэр Зоялаах Федот да диэн ³йдµ³ххэ эмиэ с³п. Маннык икки хос символлар кинигэ±э µгµстэр. Холобур, кинигэ сирэйигэр то² нуучча худуо´унньуга Василий Кравчук Зоя Егоровнаны илэ к³рµмµнэ эрэ хаартыскатыттан ойуулаабыт мэтириэтэ дьиэ кэргэнинээн ыраа´ыйа±а олорор хаартыскаларын кµ³нµгэр баар. Эдэр саас, комсомол, сырдык ыра, идиэйэ диэн ³йд³бµллэр бу мэтириэккэ мэ²эстэ сылдьар курдуктар. Оттон кинигэни тиэрэ туттахха, ха±ар кырачаан кыыс ыллык устун хааман и´эрэ кэнниттэн к³ст³р. Бу, дьи²инэн, со±уруу курорка кыыстара кыратыгар тµ´эрбит хаартыскалара. Аллея икки ³ттµнэн кипаристар баалларын бэйэбит мастарбытынан уларытан биэрбиттэр. Бу кыра кыыс – символическай, сквозной уобарас буолан, ааспыты уонна били²²ини биир ситимниир, сарсы²²ыга суол тэлэр.
Кэргэнигэр ту´аайар тыллара к³нн³рµ эрэллээх эр, холоонноох до±ор эрэ ки´итигэр анаммыт курдук буолбатахтар. Уостубат таптал, дири² ытыктабыл, дьи² эрэл баара ³т³ к³ст³р: «Ааны а´ан тахсан барда да, сµрэ±им а²аара эрэ хаалбытыныы тулаайахсыйыы санаа ыга куу´ар.Хас айа²²а турунна±ын ахсын сµрэхпиттэн тахсар алгыс тылларын тус-ту´унан, анал сирдэрин ааттаан туран, лоскуй кумаа±ыга тµ´эрэммин, илдьэ сырыт диэн биэрэбин. £сс³ да µгµс µтµмэн кэмнэргэ аргыста´ан айанныахпыт эбээт, до±оччугуом! Эрэнэбин, С£Д¥£Т!!!».
Дьахтар айар-тутар, дьи²нээхтик арыллар кэтэ´иилээх кэмэ – о±о улааппытын, µлэ µмµрµйбµтµн кэннэ са±аланар эбит. Ол кэм²э саха дьахтарын бииртэн биир дьо±ура арыллан, кµннэтэ кылааннанан и´эр эбит.
ЧЭГДЭ.
|
|
Category: Саха |
Views: 2072 |
Added by: uhhan1
|
|
|
| Ааҕыылар |
Баар бары (online): 20 Ыалдьыттар (гостей): 20 Кыттааччылар (пользователей): 0 |
|
