уут харчыта урдуурун туьугар куоластар - 24 Декабря 2014

Саха түөлбэлээн олорор улуустара ынах-сүөһү төбөтүгэр көрүллэр харчыттан көрө маттылар

Улахан айдааны тарпыт үүт харчытын туһунан сокуону судургутук быһаардахха, тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ уонна правительство тыл көтөҕөн, Саха сирэ үс зонаҕа араарыллыбыт: хотугу улуустар, промышленнай улуустар уонна киин, Бүлүү умнаһын улуустара. Урут туох баар хаһаайыстыбаларга ынах-сүөһү төбөтүгэр сылга 10-нуу тыһыынча солкуобай көрүллэрэ. 2015 сылтан ол харчы хоту уонна промышленнай улуустарга олорор дьоҥҥо эрэ бэриллиэҕэ. Оттон саха уутуйан олорор, сүөһүнү иитиини сүрүн дьарык оҥостубут улуустар ити харчыттан көрө маттылар.

Хоту сүөһү иитии, биллэн турар, уустуктардаах, ол эрээри сүөһү ахсаана ити сирдэргэ аҕыйах, олохтоох нэһилиэнньэ табаны иитэр, балыктаан, бултаан эбии дохуот киллэринэр. Саха улуустарыгар соҕотох айах ииттинэр суол – ынах-сүөһү, аҕыйах сылгы баара күһүн идэһэҕэ эрэ туттуллар. Сүрүн дохуот аахсара – үүт туттарыы, ону даҕаны нуормалаах, онтон аһардыҥ да үүккүн туппаттар.

Промышленнай улуустарга төбө харчыта эмиэ хаалла. Манан диэн эттэххэ, промышленнай оруйуоннарга сүөһү ахсаана эмиэ аҕыйах, харчы көрүллэн да элбиирэ саарбах. Аны бу сиргэ бородууксуйаны батарыы ырыынага, саха улуустарыгар холоотоххо, быдан киэҥ уонна барыстаах. Киин улуустар батарар ырыынактара – Дьокуускай куорат, Бүлүү улуустара бэйэлэрин истэригэр хааһыланаллар. Олус кыра бырыһыана    Мииринэйи, Ленскэйи булуон сөп.

Аны үүтү туттарыы сыанатыгар кэллэххэ, 10 солкуобайынан үрдээбит курдук – 1 лиитэрэни 30 солкуобайгы ДИЭРИ тутуохтара. Үүт сыаната төһөтүн муниципальнай – олохтоох дьаһалталар 30 солкуобай иһигэр бэйэлэрэ быһаараллар. Саамай үүт ыанар үгэнин саҕана: бэс ыйыттан балаҕан ыйыгар диэри 6-10 солкуобайынан быһылынна. Маны соҕутуопкалыыр, астыыр-үөллүүр тэрилтэ бэйэтин дохуотуттан төлөһөр. Онон үүт туттарааччы 1 лиитэрэбин 30 солкуобайга булгуччу туттарыам диирэ сир саарбах. Дьаһалта бэйэтэ 30 солкуобай иһинэн сыананы олохтуур.

***

Интернет социальнай ситимигэр саха улуустарыгар маннык алдьатыылаах сокуону ханнык депутат олоххо киллэрэргэ куоластаабыт боротокуола “атах тэбэ” сылдьар. Билигин депутаттар ортолоругар “кистэлэн боротокуолу” Ил Түмэн аппараата уонна парламент регламентнай, мандатнай хамыыһыйата хайдах “уоран” вацапка бырахпытын туһунан быһаарсар ылахтаһыы бара турар диэн иһитиннэрэллэр. Биир өттүнэн, сөп буоллаҕа, ханнык депутат хайдах куоластаабытын норуот тоҕо билиэ суохтааҕый? Билиэхтээх. Иккис быһаарсыы – “ЕР фракцията бу сокуону куолаан утарабыт диэн быһааран бараннар, сорохтор партияларын “тылын истибэккэ” утарбыт дьону эмиэ кыраҕы хонтуруолугар ылла диэн этэллэр. Бэйэ истэригэр мучумааннанар депутаттар, саха улуустарын дьэ иэдэттилэр диэххэ наада.

***

Тыа хаһаайыстыбатын боппуруоһун көрөр-истэр Ил Түмэн кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Дмитрий САВВИН “Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы уонна 2012-2020 сс. Тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын, сырьетун уонна аһын-үөлүн ырыынактарын сүрүннээһин” программаҕа барыта 7 млрд 583 мөл. солкуобай (ону таһынан 200 мөл. солк. Россия хааһынатыттан кэлиэхтээх) диэн бэчээккэ эппит. Кини “Саха сирэ” интервьютугар “төбө харчытын хотуларга эрэ хаалларыахха” диэн туруорсубутун өҥ туттан кэпсэнэрэ ааҕарга сүөргү. Барытын быһа-сото сатыыр депутаттардаах олорон тыа сирэ хантан сайдыаҕай. Бэл, боротокуолтан көрдөххө, үүт харчытын 50 солкуобайга диэри үрдэтиэҕиҥ диэн этиини Олег ТАРАСОВ “Якутэнерго” генеральнай дириэктэрэ, тыа сириттэн ыраах киһи кытары өйөөбүт. Оттон таатталар-томполор икки депутаттара иккиэн утарбыттар, сунтаардартан биир эрэ депуттаттара өйөөбүт, ньурбалар “ньыгыллара” иэмин-дьаамын биэрбэтэх, хаҥаластар депутаттара үүт харчытын үрдэтэри атахтарынан кытары утарбыттар, бииргэһэ тугун-ханныгын быһаарбатах... Чэ, ситигирдик депутаттардаахпыт.
Аартык.ру

Саха түөлбэлээн олорор улуустара ынах-сүөһү төбөтүгэр көрүллэр харчыттан көрө маттылар