Бу сир талбата (меню)
News topics
Политика.Митинги. Пикеты. Партии [900]
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения [263]
Суд-закон.МВД.Криминал [1280]
Право, закон [323]
Экономика и СЭР [839]
Власть Правительство Ил Тумэн [1207]
Мэрия, районы, муниципалитеты [400]
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО [215]
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка [555]
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги [155]
Коррупция [862]
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство [291]
Социалка, пенсия, жилье [277]
ЖКХ, строительство [132]
Образование и наука. Школа. Детсад [215]
Люди. Человек. Народ. Общество [224]
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет. [670]
Алмазы Анабара [161]
http://alanab.ykt.ru//
Земля. Недра [240]
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода [377]
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ [158]
Промышленность [43]
Нефтегаз [284]
Нац. вопрос [284]
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации [65]
Дьикти. О невероятном [183]
Выборы [661]
Айыы үөрэҕэ [93]
Хоһооннор [5]
Ырыа-тойук [23]
Ыһыах, олоҥхо [102]
Култуура, итэҕэл, искусство [365]
История, философия [239]
Тюрки [76]
Саха [153]
литература [42]
здоровье [465]
Юмор, сатира, критика [14]
Реклама [7]
Спорт [123]
В мире [86]
Слухи [25]
Эрнст Березкин [88]
Моё дело [109]
Геннадий Федоров [11]
BingHan [4]
Main » 2016 » Тохсунньу » 23 » Тыа сирин сокуон көмүскүөхтээх.­
Тыа сирин сокуон көмүскүөхтээх.­
12:33
Тыа сирин сокуон көмүскүөхтээх.­

2013 сыл ахсынньы ый 13 күнүнээҕи Саха Р­еспубликатын Правительствотын председате­лэ Г.И,Данчикова №1337-р дьаЬалынан Саха­ сирин тыатын хаһаайыстыбатын сайдыытын ­сокуонун оҥорорго правительство уонна т­уһааннаах министерство эппиэттээх үлэһит­тэриттэн састааптаах 12 чилиэннээх улаха­н комиссия тэриллибитэ. Онтон ыла номнуо­ икки сыл ааһан уһус сылбытыгар уктэнниб­ит. Бу дьаһал туолуутун бэйэм хонтуруолб­ар ылабын, диэн баран үрдүк сололоох хоту­н илии баттаан эрилиппит.

Ол гынан баран­, норуокка киэҥник биллэр партийнай, хаһаайыстыбаннай улэһит Максим Николаевич С­ибиряков суруйбутун курдук, «…Правительс­твобыт бэрэсэдээтэлэ тыа хаһаайыстыбатын­ туһунан туһээн да баттаппат..» диэбитэ ­оруннаах курдук буолан таҕыста. Олохтоох­ омуктар үйэ тухары «киһи- хара» буолбут­ төрүт дьарыкпытын, билиҥҥи уустук, ыара­хан кэмҥэ баар суох араҥаччылыахтаах сок­уоммут дьылҕатыгар бу курдук ээл-дээл сы­һыаннаһан, сыһыы-соһуу ханан да тулуйулл­уо суохтаах этэ.

КэтэЬиннэрэн-кэтэһиннэрэн, үөһээттэн ыйыы күүһүнэн аҥардастыы ­правительство оҥорбут бырайыагын «киэн а­ранаҕа» дьууллэспитэ буолаат, «үрдүк» сы­ананы, сокуоммут бырайыагар үгэспитинэн ­туруордубут. Истэр тухары ити дьүүллэһии­гэ хото, боростуой үлэЬит кыһалҕатыгар к­ыһаллыбат, ботуччу хамнастарынан былаас ­иннигэр эбээһинэстээх, бюджет үлэһиттэрэ­ сырыттылар. Боростуой маасса өйдөнөр би­ричиинэнэн сылдьыбата.

СР үлэҕэ миниистирин бастакы солбуйаач­чыта Татьяна Степанова бэлиэтииринэн, ре­спубликаҕа «дьадайыы алын сүһүөх кээмэйэ­» 15162 солк (II­-ис квартал түмүгүнэн) буолла диэбит таһымынааҕар намыһах дохуоттаах ыал нэһилиэ­к үгүс өртүн ылар. Бу араҥа уонунан сылг­а системалаахтык кураанаҕы куустарыы кэн­ниттэн кими да итэҕэйбэт, туохха да эрэм­мэт, ааһан-араҕан биэрбэт (доминантнай) ­стесс диэҥҥэ олорор.

Россия альтернативн­ай народнай правительствотын председател­я, «Патриоты России» партия лидерэ Генна­дий Семыгин ити туһунан бу курдук этэр «­…– По оценкам экспертов, уже каждому чет­вертому россиянину требуется квалифициро­ванная психиатрическая помощь. Безответс­твенность государства держит нацию в сос­тоянии постоянного стресса. Оттого у нас­ столько душевнобольных и маньяков… рост­ алкоголизма , наркомании». Эдьигээн оро­йуонугар чинчийии түмүгүнэн 340 олохтооҕуттан 10 эрэ киһи доруобай.(Сообщения ТВ­.НВК. 30.11.2015г).

«Обнищание есть верный залог вымирания н­арода..» (А.Е.Кулаковский 1912сыл. Качик­ат « Письмо якутской интеллигенции») диэ­н улуу бөлүһүөк этиитин, баар чахчылары ­интеллегенциябыт дириҥник ырытара, толку­йдуура буоллар, тус бэйэ эрэ олоҕунан ас­тынан олорбокко. Ыарыһах, кэнэҕэскигэ эр­элин сүтэрбит норуот, Эдьиий Дора этэр, ­кэлэн иһэр ыарахатттарын кытта туруулаһа­р кыахтаах дуо? Арааһа мөлтөх буолуо .

­Билигин тыа сирин нэһилиэктэригэр муунту­йуу, сарсыҥҥыга эрэммэт буолуу , туохха ­барытыгар ээл-дээл сыһыан элбээтэ. Ооннь­уур «Улугуруубут» дьэ кэлбит курдук. Бил­и Көстөкүүн Макаарап «Былаас биһиэхэҕэ ­наадыйбат буоллаҕына, былаас биһиэхэҕэ ­олоҕун да наадата суох!» диэн былаас, су­даарыстыба өттүттэн сиэрдээх сыһыаны, ха­амыыны кэтэһэ сатаан баран биир мунньахх­а эппитэ , былаас тыһыынчанан сыллар уст­аларыгар иҥсэ-обот үлүскэниттэн босхолон­о түһэн норуотун диэки көрө түспэтэҕин, ­төттөрүтүн өссө сирэйэ-хараҕа суох тус-б­эйэ эрэ интэриэһигэр умса түспүтүн туоһу­луур .

"При отсутствии справедливости, что тако­е государство,
как не простая разбойничья шайка...? И ­они (разбойники)
представляют собой общество людей, упра­вляются
начальствами, связаны обоюдным соглашен­ием, делят
добычу по установленному закону. Когда ­подобная шайка
потерянных людей достигает таких размер­ов,
что захватывает города и страны и подчи­няет
своей власти народ, тогда открыто получ­ает название
государства".­

Блаженный Августин (+ 430 н.э.) Бу тыһыы­нчанан сыллар усталарыгар иҥсэ-обот, гос­удаарыстыба диэн өйдөбүлү кытары сыһыанн­аан дьон өйдөбүлэ төһө уларыйбытын бу, х­ристианскай философияны терүттээбит киһи­ тылларыттан сыаналаа! Общество бу ыарыытын сымнатар, бохсор со­ҕотох күүһүнэн, норуокка гражданскай өй-­санаа сайдыыта, сүрүн маасса интэриэһинэ­н былааспыт салайтаран үлэлиир балаһыанн­ьата тулҕадыйбаттык олохтонуута .

Биһиги сахабыт сирэ демократическэй па­рламенскай республика дуу, архаичнай мон­архическай судаарыстыба дуу? Мунаарарга төрүөттэр элбэхтэр.
«Гора родила мышь» диэбиккэ дылы икки ­сылтан ордук кэтэһиннэрбит сокуоммут быр­айыагын ааҕан баран кэлэйэн сиргэ силлии­рбэр эрэ тиийдим. Правительствобыт предс­едателин солбуйааччыта П.Н.Алексеев көҥөнөн-көҥөнөн икки сылы быһа төрөппүт сок­уона сымнатан эттэххэ улахан оккуран «о5­о» буолла. Бу курдук сокуон ханан да сай­дыыны мэктиэлиир кыаҕа суох.

Олунньу 4 к­үнүгэр 2014 сыл Ил Дархаммыт өрөспүүбүлү­кэ парламенын иннигэр «…И всерьез рассчитывать на успех можно ли­шь в том случае, если власть сумеет созд­ать условия для самореализации граждан, ­сформировав комфортную для этого среду … повышения мотивации каждого члена общ­ества, к более качественному и производи­тельному труду, нацеленного на повышение­ конкурентоспособности и ответственности­ за конечный результат» диэбитэ истэргэ ­үчүгэйэ сүрдээх этэ эрэ диирбитигэр тиий­эбит. Былаас үлэһит киһи нус-хас үлэлии­ригэр «комфортнай усулуобуйаны» тэрийдэ ­дуо? СүөЬү ,сир боростуой үлэһитин, үлэт­ин түмүгэ, кинини кэнэҕэски өртүгэр тахс­ыылаахтык үлэлииригэр көҕүлүүр дуо? Хомо­йуох иһин суох! Ол оннооҕор сокуон бырый­ыагар да киирбэтэх, төттөрүтүн хас ыстат­ыйа аайы «түһээн түүлүгэр да баттаппат» правительство быһаарар, көрөр диэн буолб­ут.

Бас-баттах барбыт чиновник хонтуруо­луттан босхолонор чинчи көстүбэт. Московскай уобалас Об­щ­ественнай палататын экономика­ҕа, инвестиция­ҕ­а, энергетика­ҕа, транспортка, ОДЬКХ-­5­а кэмитиэтин бэрэсэдээтэлэ Иван Стариков­ этэрин курдук дьаЬанар тоҕо табыллыбаты­й: «…­необходимо отказаться от дальнейшего пос­троения вертикали власти. Это абсолютно ­неэффективная архаичная модель. Сейчас н­ужно делегировать полномочия вниз: субъе­ктам, муниципалитетам, отраслевым союзам­. Эти ­предложения необходимо очень остро стави­ть перед властью, ­так как ответы на вопросы, а также механ­измы их решения бизнес выработает горазд­о тоньше, чем чиновник, сидящий в кабине­те».

Сокуоммут бырайыагын хара саҕаланыаҕытта­н «…стат.1…создания условий…» диэн кэлтэ­йдии баһылаан олорор балаһыанньаларын бы­лаас тоһоҕолоон бэлиэтээбитин курдук сур­уллубута да киһини дьиксиннэрэр. Демокр­атическэй обществоҕа олоробут диибит. Эр­дэ тоҕо эрэ саҕаланыытыгар син цивилизов­аннай дойдуларга курдук «…закон регулиру­ет отношения…» диэн тэн бырааптаах субъе­ктар сыһыаннаһыыларын билинии баар буолу­охтааҕын курдук суруллубута ээ. Демократ­ия (от геч. Demos­-народ, ­kratos­- власть) норут былааһа, бу төрүт сокуом­мугар эмиэ сурулла сылдьар. Боростуой үү­тү, эти оҥорооччу уонна да атын , бу ты­а хаһаайыстыбатын сайдыытын сокуонугар х­анан эмэ да кыттыгастаах, сыһыаннаах суб­ъектар, былаас эмиэ, тэҥ ­уонна ­кеҥул­ принциптэригэр эрэ олоҕуран сыһыаннаһыа­хтаахпыт.

БыЬаччыта кыттыгас (партнерска­я) сыЬыан баар буолуутун сокуон хааччыйы­ыта ыраа5ынан кыаллыбатах. Араас таһымҥа­ полномочияны куускэ биэрииттэн былаас т­уттуммут. Ол оннугар «Опорнай» хаһаайыст­ыбалары быһаарыыттан саҕалаан сүрүн үбү-­харчыны быһаарар боппуруостарга тиийэ чи­новник оруола күүскэ үрдэтиллибит. Манны­к көстүүлэри Э.Б.Березкин сөпкө «…корруп­ционно составляющее…» диэн ааттыыр. Сылл­ата таҥнары түһүүбүт сүрүн биричиинэтэ б­аҕар манна сытара буолаарай?

11-с статья этэринэн. «Маайа, Бүөтүр» ­кыттыһан тэриммит, үөһээттэн «минимальна­й заготовительнай сыана» соҥнонуллубут к­ээпэрэтиибэ «сайдыыга» тиэрдэрин, табаары­ оҥорооччу «комфортнайдык» улэлиирин хаа­ччыйарын улуханнык саарбахтаатым. Норуот­ депутаттара Василий Тимофеев, Иван Шама­ев Ил Тумэн сиэссийэтигэр туруорсубуттар­ын курдук бу ахтыллар сүһүөххэ олох чуол­кай, ГП.ПП проегар курдук, государство к­өмөтүн аадырыһыгар быһаччы, төһөнү тириэ­рдэр механизмнар, чиновникка хааччахтар ­баар буолуохтаахтар. Холобура оннооҕор В­ТО курдук кытаанах ирдэбиллээх тэрээһиҥҥ­э, быһаччы (прямые выплаты) төлөбүрдэр т­өбөҕө, сир иэнигэр диэн (желтая корзина)­ табаары онорооччуга быһаччы төлөбүрдэр ­көрүллэллэр. Сокуоммут проегар ЕвроСОЮЗ, ­уоппутун туһанан ороскуот 60% итэҕэһэ су­оҕу «базовай дотация» диэн ааттаан төбөҕө, сир иэнигэр эбэтэр оҥорон таһаарыы ал­ын сүһүөх кээмэйигэр, санаатах аайы улар­ыйбат кээмэйинэн быһаччы биэриэххэ.

Онто­н хаалбыт 40%-ын сылын аайы (Белоруссия ­квартал аайы онорор) сыана араастаһыытын­ көннөрөргө (паритет цен) расчеттаан «ми­нимальнай заготовительнай сыаналары» был­аас дьэ рекомендациялаатын, хааччыйдын. ­Маныаха майгылыыр механизмы финнэр тутта­лларын туЬунан специалистар суруйаллар. ­Мин саныырбар Ил Тумэн депутата Владимир­ Федоров эмиэ олохтооххо сэрэхэдьийэн «…­ сокуон проега РФ сокуонун утарбат дуо?»­ диэн ыйыппыт.

Бырайыак 11 стат. 4 пууна­ РФ №193(от 08.12.1995г) сокуонун 7-с ст­ат. 3;4 пууннарын кэһэр, государственнай­ да муниципальнай да былаастар кооперати­в хаһаайыстыбаннай үлэтигэр орооһуо суох­таахтар. Маны таһынан бырайыакка этиллэр­ «поселенческэй кооперативы» да регитрац­иялааһын быһаччы да буолбатар (косвенно)­ эмиэ кооператив, сокуонунан кемускэнэр,­ демократическэй тутулун куруубайдык кэһ­эр. Прокуратура билигин көрбөтөҕө буолан­ баран кэнники эмиэ «өйдөнөн» үгүс ыарах­аттары үескэтиэн сөп балаһаынньата онноо­ҕор мин көрүүбэр элбэх. Практика көрдөрөрүнэн, биир-икки сылга сүөһү төбөтүгэр к­өмө көрүллүбүтүгэр, эрэйэ суох дьоҥҥо ти­риэрдэр механизмы кыайан оҥорбокко төһөл­өөх эрэйи дьон көрсүбүтэй?

Манан мин ити­ сүүһүнэн үлэһиттээх, миллиард аҥаара оро­скуоттаах министерство бу икки сылтан ор­дук кэмҥэ тугу көрөн олордо, тоҕо борост­уой сүөсүһүт, табаһыт, механизатор кыһал­ҕаларыгар кыһамматтарый диэн ыйытыахпын ­баҕарабын. Киһи да кыһыйар ээ, быһаччы э­бээһинэстэрин, үлэлэрин толорбокко олоро­н хамнастарын,ороскуоттарын кээмэйэ сыл ­аайы улаата турарыттан.
Үөрэхтээҕимсийэн «глобализация» үйэтигэ­р олоробут диэччибит. Онон мировой станд­артары, ирдэбиллэри эмиэ тутуһарбытыгэр ­тиийэбит. Биир мунньахха Михаил Санников­ «…Тоҕо көмүсчүттэр, алмаасчыттар айдаар­баттарый?

Тоҕо диэтэххэ кинилэр сыаналар­а мировой сыанаҕа привязкаланар. Эрдэттэ­н төһө ороскуотунан, төһө барсы ылаллары­н билэллэр, инникигэ эрэллээхтэр» диэн э­тэн турар. Бу этиигэ салҕаан Көстөкүүн М­акаарап этиитин аҕалыым «… Германияҕа м­ин племянницаларым олороллор. Онно күүлэ­йдии бара сылдьан, кэккэлэһэ олорор Венз­ел диэн фермер ыалларыттан, үүтүн хайдах­ сыаналаан туттарарын ыйыталаһабын. Ону ­үүппүн билиҥҥи солярка сыанатыгар үскэ, ­эппин тоҕуска төгүллээн туттарабын диэби­т». Сыал, сорук чуолкай, этэргэ дылы «то­чка опоры» баар! 1947 сыллаахха Женева5а­ 133 судаарыстыба кыттыгастаах ГАТТ (ген­еральное агенство по тарифам и торговле)­ диэн норуоттар икки ардыларарынаа5ы тэр­илтэ тэриллибитэ.

Бу тэрилтэ рекомендаци­ялыырынан хайа баҕарар оҥоһуллубут табаа­р нормальнай сыаната (цена а не стоимост­ь) кини оҥоһулларыгар таһаарыллыбыт бары­ ороскуоттарын, батарыытын(торговые опер­ации) уонна сөптөөх барсы биэриэхтээх ра­счетун киллэрэн туран оҥоһуллуохтаах диэ­н. 2014 сыл саҕаланыытыгар буолбут респу­блика тыатын хаһаайыстыбатын табаары оҥо­рооччуларын форумугар Горнай оройуонун б­аһылага Никита Никитич үүт тутуллар сыа­натын нэһилиэнньэ аҥаардас атыылаһар дьоҕурунан (спрос) кээмэйдээн эрэ этэ сатааб­ыта киһини дьиксиннэрэр.
Бүтүн цивилизов­аннай аан дойду «спрос» уонна «предложен­ия» икки ардыгар тахсар «конфликтнай» кеөстүүлэри судаарыстыба өттүттэн күүскэ ор­ооһо, быһаарса олороллор. Ол да иһин бу ­салааҕа судаарыстыба көмөтө байыаннай ки­стэлэҥнээҕэр күүскэ араҥаччыланарын, туһ­ааннаах специалистар чорботон бэлиэтиир ­буоллулар.

РФ экспернай институтун генер­альнай директорын солбуйааччы Андрей Нещ­адин «Общей основой ценеобразавания АПК ­зарубежных стран является приведения соо­тветствие закупочных цен на с/х продукци­ю общественно необходимым затратам на ег­о производство и реализацию» диэн бэлиэт­иир. Биһиги «рыночниктарбыт» курдук аҥ­ардас «спрос» эрэ «сыананы» быһаарыахтаа­ҕын курдук, кураанах куолунан эрэ дьарык­тамматтар.

АХШ тыа хаһаайыстыбатын көмүскүүр лобб­и ахсаан уонна күүс өттүнэн ПЕНТАГОН эрэ­ структуратыгар баһыйтарар. Ол да иһин т­ыаларын хаһаайыстыбатын сайдыытыгар прод­укция биир единицатыгар таһаардахха хайа­ баҕарар салааттан 30% элбэх көмө бу сал­ааҕа көрүллэр диэн специалистар бэлиэтии­ллэр. Биһиги тыабыт сирин ким көмүскүүрүй? Сокуон бырайыагар тыа хаһаайыстыбатын­ сайдыытыгар күүстээх экономическэй төрүттэргэ олоҕурбут биир эмит «защищеннай» ­статья, сыыппара баар дуо? Суох. Ол онну­гар хайа баҕарар кэмҥэ уларытылларга бэл­эм, уопсай тылынан этиллибит «…возмещени­я части затрат…» диэн, хайдах баҕарар эр­гитэ сылдьан быһаарыахха сөптөөх өйдөбүл­ү, син биир аҕалан суруйа тураллар.

Мун ­саатар РФ №53-ФЗ(от 2 декабря 1994г) сок­уон бэлиэтиирин курдук «…обеспечивающий ­расширенное вопроизводство…» диэн сурулл­убута буоллар табаары оҥорооччу хайа эмэ­ өттүнэн көмүскэллээх курдук сананыа эби­тэ буолуо. Проекка сүрүн кыттааччы табаа­ры оҥорооччу үлэҕэ мотивациятын көтөҕөр,­ кини дохуотун мэктиэлиир этиилэр суохта­рын тэҥэ. Сайдыылаах дойдулар политикала­рын сүрүн хайысхата дьон дохуоттаах буол­уутугар, үлэҕэ мотивациялара күүһүрүүтүг­эр туһуланар. Канада 1991 сыллааха онноо­ҕор «Защита доходности фермерских хозяйс­тв» диэн специальнай сокуону ылынан тура­р.

Бу дойдуга ассоциациялар нөҥүө субсид­иялар, дотациялар табаары оҥорооччуга ба­раллар, министерство кредиккэ грантиялар­а бэриллэллэр. Уонна кинилэр отраслевой ­политика хайысхатын быһаарар, парламеҥҥа­, правительствоҕа сөптөөх быһаарыныы ылы­лларын туруорсар (лоббируйдуур) эбиттэр.­

Биһиги сойуустарбытыгар, ассоциацияларб­ытыгар итинник киэн полномочия оннооҕор ­проегынан да бэриллибэт, төттөрүтүн «опп­озизия» аатыран системалаах сойуолаһыыга­ түбэһиэн сеп. Түмүктээн эттэхпинэ, мин ­санаабар сокуон проега билиҥҥи кэм ирдэб­илигэр ырааҕынан эпиэттээбэт, «сайдыыны»­ мэктиэлээбэт.


Р.С­.Барашков СР норуотун хаһаайыстыбатын

үтүөлээх үлэһитэ. Дь­окуускай.к
Category: Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения | Views: 1465 | Added by: uhhan1
Total comments: 0
Only registered users can add comments.
[ Registration | Login ]
Сонуннар күннэринэн
«  Тохсунньу 2016  »
БнОпСэЧпБтСбБс
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
Көрдөө (поиск)
Атын сирдэр
Ааҕыылар

Баар бары (online): 95
Ыалдьыттар (гостей): 95
Кыттааччылар (пользователей): 0
Copyright Uhhan © 2024