| News topics |
|
Политика.Митинги. Пикеты. Партии
[900]
|
|
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения
[261]
|
|
Суд-закон.МВД.Криминал
[1279]
|
|
Право, закон
[323]
|
|
Экономика и СЭР
[839]
|
|
Власть Правительство Ил Тумэн
[1207]
|
|
Мэрия, районы, муниципалитеты
[398]
|
|
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО
[215]
|
|
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка
[553]
|
|
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги
[154]
|
|
Коррупция
[862]
|
|
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство
[291]
|
|
Социалка, пенсия, жилье
[276]
|
|
ЖКХ, строительство
[132]
|
|
Образование и наука. Школа. Детсад
[215]
|
|
Люди. Человек. Народ. Общество
[222]
|
|
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет.
[669]
|
|
Алмазы Анабара
[161]
http://alanab.ykt.ru//
|
|
Земля. Недра
[240]
|
|
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода
[376]
|
|
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ
[154]
|
|
Промышленность
[43]
|
|
Нефтегаз
[284]
|
|
Нац. вопрос
[284]
|
|
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации
[65]
|
|
Дьикти. О невероятном
[183]
|
|
Выборы
[661]
|
|
Айыы үөрэҕэ
[92]
|
|
Хоһооннор
[5]
|
|
Ырыа-тойук
[22]
|
|
Ыһыах, олоҥхо
[102]
|
|
Култуура, итэҕэл, искусство
[365]
|
|
История, философия
[237]
|
|
Тюрки
[76]
|
|
Саха
[152]
|
|
литература
[41]
|
|
здоровье
[463]
|
|
Юмор, сатира, критика
[14]
|
|
Реклама
[7]
|
|
Спорт
[121]
|
|
В мире
[86]
|
|
Слухи
[25]
|
|
Эрнст Березкин
[88]
|
|
Моё дело
[109]
|
|
Геннадий Федоров
[11]
|
|
BingHan
[4]
|
|
|
Main » 2010 » Атырдьах ыйа » 13 » Эґиги бол±омто±утугар Иван Николаев-Ухханы кытта интервьюну бэчээттиибит.
Эґиги бол±омто±утугар Иван Николаев-Ухханы кытта интервьюну бэчээттиибит. | 19:53 |
«Туймаада уоттара» №16(21), атырдьах ыйа, 2010 с.
Эрэлбит - ыччакка.
БµгµІІµ биґиги редакциябыт ыалдьыта – журналист, поэт Иван Николаев-Уххан. Хомойуох иґин, республика иґитиннэрэр-биллэрэр средстволара кини айар µлэтин, тугунан дьарыктанарын букатын сырдаппаттар. То±ото биллэр: былаастан харчы ылан, аґаан сэмсэлэнэн олорор СМИ-лэр (хаґыаттар, радио, телевидение буоллун) чиновниктары кириитикэлиир, коррупцияны саралыыр журналиґы то±о да эмиэ таґаарыахтарай? Оттон «Туймаада уоттара» хаґыат хара маІнайгыттан тутуспут баары баарынан, кырдьыктаа±ынан сырдатар аналын бу да сырыыга толорор. Эґиги бол±омто±утугар Иван Николаев-Ухханы кытта интервьюну бэчээттиибит.
– Иван Николаевич, µтµі кµнµнэн! «Уххан республика µрдµкµ дуоґунастардаах чиновниктарын кытта сууттаґан хайаста?» – диэн редакцияттан ыйыталаґааччы элбэх. БµгµІІµ туругунан, дьыалалар тµмµктэрэ хайда±ый?
– Мин сууттаспаппын, кинилэр сууттаґаллар. 1988 сылтан быґа µІсµµ бі±ітµн кірсін, араас элбэх сууту, эриллиини ааста±ым. Ол барыта былаас, араас саламта коррупциятын саралааґыным, кириитикэлээґиним иґин. Омугум, дойдум туґа диэн кіІµл санаам иґин.
Мин Интернет-сайтпар «Аллах над Якутией» диэн ыстатыйа тахсыбыта. РФ Холуобунай кодексын «экстремизм, национализм» диэн 282 ыстатыйа±а оло±уран, Президент администрациятын тойоно Айсен Николаев µІсµµтµнэн икки сыл анараа іттµгэр тэриллибит дьыала икки тігµл тохтоон баран, µґµс тігµлµн кібµтµллэн, билигин «психолингвистическай, комплекснай» диэн сэттис экспертиза РФ Минюґугар ананна. Бу олус куґа±ан ыстатыйа, урукку репрессия сµнньµнэн буолбут, политическай дэнэр 58-с ыстатыйа±а тэІнээх.
Дьыаланы µґµстээн кібµтµµнµ эмиэ РФ Генпрокуратуратын ніІµі ыыттылар. Штыров кµµскэ «кыґанна» диэн буолар.
«Аллах над Якутией» ыстатыйаны суруйбут «Геннадий Федоров» диэн биллибэт автор. Москва±а олорор журналист И.И.Николаев ол ыстатыйаны ылан электроннай почтанан миэхэ ыыппыт эрэ «буруйдаах» дуу, µтµілээх дуу... Коррупцияны саралыыр оннук ыстатыйа республика±а ханна да тахсар, бэчээттэнэр кыа±а суо±а.
Маны таґынан РФ Холуобунай кодексын 129-с «клевета» диэн ыстатыйатыгар оло±уран, мэр Заболев, И.Долинин, М.Брук, В.Грабцевич µІсµµлэринэн миэхэ холуобунай дьыала кібµтµллµбµтэ. Онно кыайтарбыттара. Ол кэнниттэн бу 129-с ыстатыйанан «Аллах над Якутией» диэн ыстатыйаны Уххан сайтыгар таґааран тар±атыы иґин «кимнээхтэрэ биллибэт дьоІІо» дьыала кібµтэн баран, ИДЬМ 1 ГОМ-гар биэрбиттэрэ. Бу «миинэ буолан» сытар. Аны кэлин вице-президент Е.Михайлова а±ыйах хонук Штырову солбуйан олорон эмиэ 129-с ыстатыйанан ИДЬМ Стаховка тµґэрбит дьыалата сытар. Доппуруостаабыттара, быґаарыы ылбыттара да, тµмµгэ биллибэт.
Холуобунай дьыалаларга Гладких Ю.С. диэн чахчы µчµгэй билиилээх, туйгун идэлээх адвокат миигин кімµскээбитэ. Атын гражданскай дьыалаларга, силиэстийэни кытта сууттаґыыларга, ходатайстволары уонна сайабылыанньалары суруйууга нуучча общинатын салайааччыта, бэйэтэ 282-с ыстатыйанан Нерюнгрига сууттаммыт Сергей Юрков, Штыров администрациятын µлэґитэ (хаста да µлэтиттэн уураппыттара) Николай Седалищев, кэлин адвокат Анатолий Жирков кімілістµлэр.
«Опорочение чести и достоинства... деловой репутации...» гражданскай дьыалаларга «Аллах над Якутией» ыстатыйа±а чиновниктар элбэх мілµйµін солкуобай харчыны ирдээн тµґэрбиттэрэ. Олортон сорохторо манныктар:
Грабцевич – суут уґаан-тардыллан атырдьах ыйын 23 гэр буолуохтаах.
Заболев – ирдэґиитин соро±о туолбута.
Долинин – ирдэґиитэ аккаастаммыта.
Брук – ирдэґиитэ аккаастаммыта.
Михаил Брук «Корпорация развития Южной Якутии» (КРЮЯ) диэн тэрилтэтин ніІµі арбитражнайга биэрэн 200 тыґыынча солкуобайы тілітіргі манна уурбуттарын, Чита суута 20 тыґыынча±а дылы тµґэрбитэ, ону салгыы Иркутскайга ааґынныбыт. Манна журналист Иван Игнатьевич Николаевка эмиэ «эн ыстатыйаны УххаІІа ыыппыккын» диэн манна сууттаабыттара, Чита±а туораттылар, Атын сууттартан кинини автор буолбатах диэн туораппыттара. Онон кини ыраас.
Быыбар Киин комиссиятын ирдэґиитэ эмиэ соро±о туолбута.
«Колосс с глиняной головой» диэн ыстатыйа±а АЛРОСА вице-президенэ Валентина Потрубейко, атын сайтан ылан бэчээттэммит «Дойников крышует наркобизнес» диэн ыстатыйа иґин эмиэ АЛРОСА вице-президенэ Дойников кыайбыттара. Маны надзорнай суукка биэрэбит.
Оччолорго вице-президент Е.И.Михайлова холуобунайы таґынан гражданскай ирдэбили эмиэ тµґэрбитэ. Миэхэ, депутат Георгий Артемьевка уонна эколог Иван Бурцевка «мин ректорынан ананарбын утаран, дойду президенигэр Медведевкэ миигин хоруотуур аґа±ас суругу суруйбуккут» диэн. Онтугар миэхэ буруй тиксибэтэ±э гынан баран, суут ороскуотун 10 тыґ. солкуобайы уурбуттар. Ону салгыы сууттаґабыт.
Уопсайынан, моральнай тілібµрдэринээ±эр кыайтарбыт сууттарбар барытыгар суут ороскуотун кыайбыттар адвокаттарын, араас докумуоннары оІорууларын, авиабилеттарын, гостиницаларын тілібµрэ элбээн тахсыбыта.
Сэттэ-хас сыллаа±ыта «Мастер-ТВ» ГУП телекомпания±а µлэлии сырыттахпына Е.А.Борисов дьаґалынан тэрилтэбитин – «Мастер-ТВ»-ны ыґан кэбиспиттэрэ уонна миигин по «по собственному желанию» уурайбыт диэн трудовойбар бэйэлэрэ суруйан баран, биэрэ сатаабыттара. Ити Бэчээт Департаменын µлэтэ. Кэлин трудовойбун олох да суох гыммыттар. Мин сууттаґан µлэбэр киирэргэ, сыллаа±ы хамнаґы тілµµргэ СР Ґрдµкµ Суута уурбута. Ону суут приставтара баччааІІа дылы толорбокко сырыттылар. Дьыаланы Европейскай суукка ыыттым.
Миэхэ сыґыаннаах дьыалалары эттэххэ, µксэ Штыров «дьаґайыытынан» µІсµллµбµт дьыалалар дии саныыбын. Барыта сойуолаґыы.
– Эн В.Штыров былааска кэлэрин хара маІнайгыттан сібµлээбэтэ±иІ биллэр. Ол туґунан кириитикэлиир ыстатыйаны, хоґооннору кытта суруйбутуІ. Бэйэтин кэмигэр ол бэчээккэ тахсыбата±а. То±о?
– Миигин ханнык да бэчээккэ, ТВ, радио±а таґаарбакка диэн уруккуттан µіґэтэн ыйыы, дьаґайыы баар. КіІµл бэчээт диэн суох буолта ыраатта дии. Ол иґин бэйэм Интернеккэ сайт аста±ым. Иэспин толороору.
«Кыым» хаґыат тахсарыгар атахха турарыгар µлэлэтэн баран былаас, Штыров туґунан суруйан барбыппар эмиэ µµрэн кэбиспиттэрэ.
– Штыров ыытан кэлбит политикатын саамай улахан ал±аґа туох этэй?
– Ал±аґа диэн буолбатах, Россия имперскэй колониальнай политикатын олоххо киллэриигэ Штыров кµµскэ µлэлээбитэ. Оттон Саха сирин, кини государственноґын, олохтоох норуотун, омугун инники кэскилин туґугар эрэли эґэр, санааны самнарар омсолоох, идэмэрдээх µлэни ыыппыта. Бэйэни дьаґанар туох да кµттµіннээх бырааба суох, тугу да бас билбэт дотационнай субьекка, сырьевой холуонньа±а кубулуйдубут. Онно кини «туйгуннук» µлэлээтэ.
Кини республиканы салайда±ына туох буолуохтаа±а биллэр этэ. Ол туґунан іссі уон сыллаа±ыта суруйбутум.
Николаевы туоратыыга уонна кини оннугар суверенитеты, ол аата Конституцияны, федеративнай дуогабардары суох гынарга, республика бас билэр, бэйэтэ дьаґанар бары кыахтарын суох оІорууну ыытарга сіптііх киґини – Штырову туруорбуттара.
– Штыров то±о уурайда дии саныыгын?
– Кини итини барытын оІорбут киґи, Скрипин диэн журналист µірэ-кіті этэринии «суверенитекка тэтиІ маґы анньыбыт» іІілііх. Онтун іІі оІостон улахан дуоґунаска барар санаалаах этэ. 5-6 тігµл араас дуоґунастары биэрэ сатаабыттарын мыынан барбата±а. Кэлин Саха сирин Конституциятыттан суверенитет ійдібµлµн суох гыннаттарбыттара. Саха сирин баайын µллэстибиттэрэ, дьиІнэээх коррупция, рейдерство барбыта. ИтиІІэ барытыгар бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлэ Е.А.Борисов илии баттаабыта, µлэлэспитэ. Ил Тµмэн урукку председателэ Соломов уонна билиІІи председатель Басыгысов норуот депутаттарын сібµлэІин ылбыттара. Айсен Николаев салайсыбыта. Утарсар туора санаалаах киґи саламта±а хаалбата±а. Бары туоратыллыбыттара. Ґгµстэр саІата суох сібµлэґэртэн атыны билбэтэхтэрэ. Кини салгыы олорор моральнай да политическай да кыа±а суох буолбута.
Ити барыта мин Интернет-сайтпар тахсыбыта. Дьон, норуот µксэ билбитэ.
– Штыров туґунан, дуоґунаґыттан барбытын кэннэ, эн санааІ хайда±ый?
– Саха сирин сиэн барда диэн санаалаахпын. Ити баай-дуол барыта тіттірµ кэлэрэ уустук, олох да кыаллыа суо±ун сіп. Саха норуотун инники кэскилэ бµдµгµрдэ.
– Президенинэн Штыров хамаандатын киґитэ – Егор Борисов анаммытын эн хайдах ылынныІ?
– Борисов да, Айсен Николаев да биирдэр буолла±а. Ол эрэн кэлии дьоннордоо±ор кэм да дойдуларын туґунан саныахтарын сіп этэ. Ити гынан баран, тугу да кµттµіннээ±и оІорор кыахтара суох. Син биир Штыров са±ана былааска олорбут дьон. Сырьевой холуонньа µіґэттэн анаммыт менеджердэрэ буоллахтара. Борисов туґунан анаан дириІник ырытан суруйуохха наада. Хайда±а-туга бэркэ биллэр...
– Эйигин утары холуобунай дьыаланы тэрийии сал±анан барар дииллэр. Ону хайдах быґаара±ын? Уопсайынан, Штыров Саха сириттэн тэйдэ дуу, суох дуу?
– Штыров Саха сирин µллэґигэр биир сµрµн киґи, онон хайдах тэйэ охсуой? Кыттыгаґа, ылара-гынара элбэх. Хайаан да миигин «экстремист, националист» оІотторон «оннубун буллаттаран» тэйэр санаалаах курдук дии. Штыровка бэйэтигэр, атыттарга да бэйэлэригэр холуобунай дьыала тэриллэн эппиэккэ тардыллыахтаахтар этэ. Ол кэлин да кэмэ кэлиэн сіп.
– Интернеккэ Иван Игнатьевич Николаев (Интернет-форумнарга Мираж, Ориенталист диэн ааттаах) диэн журналист, ханна µлэлиирэ чопчу биллибэт киґи Штыров барбытын кэннэ араас комментарийы биэрэр а±ай. Штыров уґуллуутун, Борисов ананыытын кини со±ото±ун оІорбут курдук кэпсэнэр. Ити тіґі кырдьыктаа±ый? Эґиги биир дьыала±а эриллэ сылдьыбыт, сылдьар да курдуккут дии.
– Амыдайбын Иван Николаевы 1987 сыллаахтан, эдэр суруйааччылар мунньахтарыттан ыла билэбин. Кэлин ити «Аллах над Якутией» диэн ыстатыйа кэнниттэн ситимнэґэн барбыппыт. Оттон тугу диирин аа±ыІ, оруннаах дии саныыбын. Суор±ан былдьаґар санаа суох. Мин барытын суруйан кинигэ оІорон таґаарар санаалаахпын.
– Айар µлэнэн тіґі кµµскэ дьарыктана±ын? БэйэІ сайтыІ – «Уххан сирэ» туґунан билиґиннэрэ тµс эрэ. Тіґі элбэх киґи аа±арый?
– Бу икки сыл суутунан дьарыктанан та±ыстым. А±ыйах саІа хоґооннордоо±ум атын да суруйууларым били уоруллубут компьютербын кытта баран хааллылар.
Сайпын саба сылдьыбыттара, оччолорго 360 тыґыынча тігµл киирэн, аахпыттар этэ. Онтон саІаттан оІорбутум. Билигин 700-чэ тыґыынчатан тахса киґи киириитэ бэлиэтэнэн турар. Онон мілµйµін кэриІэ кірµµ баар.
Атын анал µлэґитим, анаан суруйар киґим эІин суох.
КµІІэ ортотунан тыґыынча кэриІэ киирии бэлиэтэнэр. Арыт 6 тыґыынча±а тиийэр. Хайдах матырыйааллар тахсалларыттан. Сайты іссі саІардан, кыа±ын улаатыннаран биэрэр санаа баар.
– Быйыл эн юбилейдаах сылыІ. Хайдах бэлиэтиир санаалааххын?
– Кµґµн айар киэґэ ыытарга диэн сµбэлэспиппит да, кыаллара саарбах. Онуоха дылы кинигэ, саІа ырыалар диискэлэрэ эІин тахсыахтаахтар этэ да, тілібµрэ кыаллар кыа±а суох. Сууттарбын хайдах тіліґірбµн билбэккэ сылдьабын.
– Оо, дьэ, кыґыы эбит! Салгыы кэпсэтиэх. Тимир суол кэлэн иґэр, олигархтар сирбитин-уоппутун барытын атыыластылар диэн буолар. Уопсайынан, республика инникитэ, саха норуотун дьыл±ата хайдах буолуо дии саныыгын?
– Россия билиІІи тутула а±ыйах сылынан уларыйара буолуо. Конфедеративнай сыґыаннаґыылар, аан дойду сокуоннара олоххо киирэр кэмнэрэ кэлиэ±э. Дойдутун, омугун кэлэр кэскилин, инникини саныыр ійдііх-санаалаах онно туґулаан µлэлиир-хамныыр ыччаты иитиэххэ наада. Кµннээ±игэ, суураллыыга, сіп тµбэґиигэ буолбатах.
– Омук быґыытынан сайдар кэскилбит туохханый? Биир сомо±о буолар кыахтаахпыт дуо?
– Бас билэр сирдээх-уоттаах, уулаах, халлааннаах, тіріібµт тірµт буордаах, ийэ дойдулаах буолуу. Ол дойдуну бас билэр, бэйэ дьаґанар, бэйэни билинэр государственностаах буолуу. Сомо±олуур кµµс онно. Саламтаттан, бастан-кістін ол улахан тутулуктаах. Николаев сомо±олоон испитэ, Ыстыырап ыспыта, Барыыґап хайыа диигит...
– КэпсээниІ иґин махтал! Мин санаабар, саха норуотун дьиІ санаатын кимтэн да куттаммакка, аґа±астык этэр бу эн курдук кіІµл санаалаах дьон баалларын тухары, омук быґыытынан кэскилбит кэІииригэр, олохпут тупсарыгар эрэл баар. Бары аа±ааччылар ааттарыттан тус олоххор, айар µлэ±эр ситиґиилэри ба±арабын!
Кэпсэттэ
Александр ЯКОВЛЕВ.
«Туймаада уоттара» №16(21), атырдьах ыйа, 2010 с.
|
|
Category: Моё дело |
Views: 2599 |
Added by: uhhan2
|
|
|
| Ааҕыылар |
Баар бары (online): 2 Ыалдьыттар (гостей): 2 Кыттааччылар (пользователей): 0 |
|
