Бу сир талбата (меню)
News topics
Политика.Митинги. Пикеты. Партии [900]
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения [263]
Суд-закон.МВД.Криминал [1281]
Право, закон [323]
Экономика и СЭР [839]
Власть Правительство Ил Тумэн [1208]
Мэрия, районы, муниципалитеты [400]
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО [215]
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка [556]
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги [155]
Коррупция [862]
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство [291]
Социалка, пенсия, жилье [277]
ЖКХ, строительство [132]
Образование и наука. Школа. Детсад [215]
Люди. Человек. Народ. Общество [225]
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет. [672]
Алмазы Анабара [161]
http://alanab.ykt.ru//
Земля. Недра [240]
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода [379]
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ [158]
Промышленность [43]
Нефтегаз [284]
Нац. вопрос [284]
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации [65]
Дьикти. О невероятном [183]
Выборы [661]
Айыы үөрэҕэ [103]
Хоһооннор [5]
Ырыа-тойук [23]
Ыһыах, олоҥхо [105]
Култуура, итэҕэл, искусство [366]
История, философия [241]
Тюрки [76]
Саха [159]
литература [42]
здоровье [468]
Юмор, сатира, критика [14]
Реклама [7]
Спорт [123]
В мире [86]
Слухи [25]
Эрнст Березкин [88]
Моё дело [109]
Геннадий Федоров [11]
BingHan [4]
Main » 2025 » Олунньу » 3 » Дьыл Оҕуһун муоһа
Дьыл Оҕуһун муоһа
18:18
Тэрис. Дьыл Оҕуһун муоһа
Бастакы муос тосторо
Билгэ олунньу 16 күнүгэр Дьыл Оҕуһун биир муоһа тостор диир. Угаров тохсунньу 31 күнүн Дьыл Оҕуһун муоһа кыларыйар диир. Гоголев тохсунньу 31 күнүгэр Дьыл Оҕуһун муоһун тоһутар. Макаров кинини кытта сөбүлэһэр. Кривошапкин эмиэ биир муос тостор диир. Кини этэринэн сыл-сыл аайы Дьыл Оҕуһун муоһа атын-атын буолар эбит. Ол кыһынтан тутулуктаах. Уһун хороҕор муос уһун тымныыны бэлиэтиир. Кылгас суон муос кылгас тымныылаах буолар. Киэҥник сарайбыт ураалаах муос тымныыта уһун, киэҥ тымныыны бэлиэтиир. Кылгас муос мүлүркэй тымныыны кэпсиир. Дьыл оҕуһун кытта Хоноһо (Афанасьев диэни сахалыы ааттааһын) уол охсуһар. Чуолан кини оҕус муоһун тоһутар.
Билгэттэн уратылар тохсунньу 31 күнүн чорботоллор. Тоҕо диэтэххэ бу күн христианскай халандаарга Афанасьев күнэ дэнэр. Саха норуота Дьыл Оҕуһугар сыһыаннаах өйдөбүллэри Афанасьев күннэрин кытта сыһыаран өйдүүр. «Кут-сүр» кыһа Макаров этиилэрин ордук суолталыыр. Өр сыллаах кэтээһин көрдөрөрүнэн, олунньу бастакы дэкээдэтигэр улаханнык тымныйар. Дьыл Оҕуһа муоһа тостон өлөр мөхсүүтүн мөхсөр курдук. Билгэ ол да иһин Дьыл Оҕуһун муоһа тосторун олунньу 16 күнүгэр диэри тардан биэрбит быһыылаах. Бу, биллэн турар, норуот үгэһин кэһии буолар.  Угаров Дьыл Оҕуһун муоһун кыларытар. Манна эмиэ халлаан сылыйа илигин бэлиэтиир. Макаров уонна Гоголев, норуот үгэһин үөрэтэр буолан, 31 күнү Дьыл Оҕуһун муоһа тостор күнүн курдук ылыналлар. «Кут-сүр» кыһа эмиэ 31 күнү Дьыл Оҕуһун бастакы муоһа тостор күнүнэн билинэр.

Иккис муос тосторо.
Билгэ иккис муос олунньу 28 күнүгэр тостор диир. Угаров олунньу 12 күнүгэр дьыл оҕуһун муоһун сынтарытар, Макаров ити күн иккис муоһу тоһутар, Гоголев олунньу ый бүтүүтүгэр иккис муос тостор диир. Кирвошапкин олунньу 12 күнүн иккис муос тосторунан билинэр. Билгэ норуот үгэһин ылыммат, баар айылҕаҕа тэҥнии сатыыр. Уагров эмиэ норуот көрүүтүттэн тахсар. Кини икки муоһу тэҥҥэ көрөн сыаналыыр. Ол муостары маҥнай кыларытар, онтон сынтарытар. Гоголев уонна Кривошапкин чуолкай күнү эппэттэр. Ити эмиэ таҥара күнүн өрөбүлгэ бэлиэтиири кытта сибээстээх быһыылаах. Онон күн сыл аайы уларыйан иһэр.
Биһиги Макаров этиитин туһанабыт. Кини олунньу 12 күнүгэр иккис муоһу тоһутар. Тоҕо диэтэххэ ити күн иккис Афанасьев буолар.

Моойдоох бас түһэрэ.
Билгэ кулун тутар 14 күнүгэр Дьыл Оҕуһун көҥдөй көхсө хаалар диир. Онтон Угаров олунньу 24 күнүн тостурҕан диэн ааттыыр. Икки муоһа туллан түһэллэр. Макаров олунньу 24 күнүгэр Дьыл Оҕуһун моонньоох баһа эрэ хаалар диир. Гоголев кулун тутар ыйга көхсүн түһэрэр. Кривошапкин олунньу 26 күнүгэр моойдоох баһы туурар. Билгэ үгэһинэн бэйэтин билиитигэр олоҕурар. Угаров икки муоһу бииргэ көрөр. Гоголев үгэскэ буолбакка халлаан сылыйан иһэрин ордук суолталыыр курдук.
Арай Макаров эрэ лиинийэтин кубулуппат. Кини олунньу 24 күнүгэр (үһүс Афанасьевка) Дьыл Оҕуһун моойдоох баһын хаалларар. Биһиги Макаров көрүүтүн туһанабыт. Ити норуот көрүүтүн кытта ордук сөп түбэһэр.


Уруй-уруй туску! Айхал-айхал талба!

Дьээ, Хараҥа кэмҥэ Хаары сиэн Хаҥаабыт,
Тымныы кэмҥэ Мууһу сиэн Уойбут,
Ыыс туман тыыннаах, Чэҥ муус саҥыйахтаах, Дьолуо муус муруннаах,
Хайырбыт ойбон харахтаах, Кыаһаан муус кыламанаах,
Уһунтан уһун Ураа муостаах Күнү бүөлүүр көҕүстээх,
Күр муус өрөҕөлөөх, Хайыр муус арҕастаах, Көмнөх хаар көлөһүннээх,
Муус тымныы хоннохтоох, Бытарҕан тымныы быттыктаах,
Хобдох кураан кутуруктаах, Дьыл Оҕуһа Туран кэлбитэ,

Айыы сырдыга, Атара буолан түһэн Аҥаар муоһа алдьаммыта,
Ити кэнниттэн Иккис муоһа Ирэн түспүтэ,
Аламай күн  Аҕыс садарахаммытыгар, Толомон күн Тоҕус толбонноммутугар
Моойдоох Баһа  Туллан хаалбыта.
Ол да буоллар Дьыл Оҕуһа 44 дьыбары Ыыта сытта,
44 уорааны Таһаара сытта,
Тоҥот буолан Тоҥордо, Хатааһын буолан Хаайда,
Тымныы тыал буолан Кыскыйда, Силлиэ буолан Силбиэтэннэ,
Ити курдук Итии уонна тымныы Илин былдьастылар,
Хараҥа  уонна сырдык Харыстылар, Үтүө уонна мөкү Мөккүстүлэр.
Кир-хох бөҕөнү Киллэрбитэ, Хараҥанан харахтаммыта,
Тымныынан сирэйдэммитэ, Күнүскү кэми күлүктээбитэ,
Киэһээҥи кэми Сибиэннээбитэ, Түүҥҥү кэми түбүлээбитэ,
Сарсыардааҥы кэми дьыбардаабыта.

Тэрис.

Олунньу 12 күнүгэр тымныы оҕуһун иккис муоһа тостор. Айыы уола оҕуһу хотон эрэр.
Олунньу 24 күнүгэр айыы уола тымныы оҕуһун мооньоох төбөтүн быһар. Ол аата букатыннаахтык хотор. Ол гынан баран оҕус көҥдөй көхсө сытар уонна 44 тоҥоту, 44 хатааһыны аҕалар. Барыта 88 күн буолар.
Кулун тутарга көҥдөй көхсө сытар. Халыҥ хахтанан хомурах буолар.
Муус устарга Көҥдөй көхсө ирэн хаптайан барар. Хаар хаптайыытын этэллэр.
Ыам ыйыгар оҕус тириитэ эрэ хаалан көмүөл буолан устан Хотугу Муустаах Байҕалга тиийэр.
Бэс ыйыгар тириитэ эрэ хаалан баран Хотугу Муустаах Байҕалга уста сылдьар.
Атырдьах ыйыгар тымныы оҕуһун тириитэ Хотугу муустаах Байҕалга уста сылдьар. Хаары-мууһу сиир буолар.
Балаҕан ыйыгар тымныы оҕуһун тириитэ Хотугу Муустаах Байҕалга уста сыльдар. Хаары, мууһу иҥэринэн уойан киирэн барар. Төбөтүн төрдө үөскүүр.
Алтынньыга тымныы оҕуһун тириитэ Хотугу Муустаах Байҕалга уста сылдьар. Хаары-мууһу сиэн оҕус курдук көрүҥнэнэн барар.
Сэтиньигэ Хотугу Муустаах Байҕалга уста сылдьан мууһу-хаары сиэн уойан төбөлөнөр, муоһа үүнэн  ортолуур. Бүтэһигэр кытыыга тахсар уонна биһиги диэки кэлэн иһэр.


Тэрис.

Ахсынньы аан-даан ыйын быһыытынан биллэр. Ити тохсунньу ыйы эмиэ барытын хабар.
Ахсынньы 10-тан аан-даан тымныы түһэр, ити тохсунньу ый бүтүөр дылы буолуар. Аан-даан тымныы диэн саамай улахан тымныыны этэбит. Атын түүрдэр ах-мох дииллэр. Кинилэр итинэн 40 тымныы күнү ааттыыллар.
Бу кэмҥэ айылҕа иһийэр. Тыал суох кэриэтэ. Барыта хам тоҥор. Тымныы Оҕуһа субу кэлэн тыына турар. Билигин иорох дьыл аан-даан тымныы кэлбэт буолла. Сылыйыы сабыдыала билиннэ.
Ахсынньы сүүрбэтин кэннэ сис былыт кэлэр. Былыт кэллэҕинэ, халлаан сылыйар.

Тэрис. Олунньу.
Орто кыраадыс -35.
1 күн. Бөрө, саһыл сүүлэрэ. Бу ыраах ойуурга буолар. Киһи үксэ билбэккэ хаалар. Ол гынан баран кыыллар сүүрүүлэрэ-көтөллөрө элбиир. Бөрө улуйарын чаастатык истиээххэ сөп.
2 күн. Былыргыттан кыһын ортото дэнэр. Эһэ арҕахха сытан ытыһын салыыр дииллэр. Бу күн биир өттүгэр эргиллэр уонна ытыһын салыы-салыы салгыы утуйар.
12 күн. Уу оҕуһун иккис муоһа тостор. Тымныы тостор. Күн тахсар. Дьыбар тахсар буолар. Бу кэмтэн күн сэлиинэн уһуур.
15 күн. Ууну көтөҕөр тыал түһэрэ. Күн сэлиинэн уһуура саҕаланар кэмин ууҥу көтөҕөр тыал түһэр дииллэр. Уопсайынан, сааскы кэм (кулун тутар, муус устар тыаллах буолаллар). Былыргылар 9-тан элбэх тыал түстэҕинэ уулаах дьыл буолуо дииллэр, онтон 9-тан тыал аҕыйах буоллаҕына, кураан буолуо дииллэр.
Куйуур саҕаланар. Саха сааһыары куйуурдаан аһын булунар. Ол гынан баран ити кыһыҥҥы булка киирэр. Саас муус алдьанан сайыы уута үөскүүр. Итиннэ балыктаан саха аччык кэмтэн өрүһүнэр. Чуолаан ити булт сайыҥҥы булт саҕаланыытын курдук ааҕыллар. Онтон куйуурдааһын аччык кэмигэр сөп түэһэр.
24 күн. Уу оҕуһун моойдоох төбөтө түһэр. Көҥдөй көхсө хаалар. Ити күрдьүк буолар. Моойдоох төбө түспүтүн кэннэ 44 күнү быһа уораан-тоҥоруу кэлэр. Ити тухары күрдьүк хаар ирэр.
Category: Айыы үөрэҕэ | Views: 829 | Added by: uhhan1
Total comments: 0
Only registered users can add comments.
[ Registration | Login ]
Сонуннар күннэринэн
«  Олунньу 2025  »
БнОпСэЧпБтСбБс
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728
Көрдөө (поиск)
Атын сирдэр
Ааҕыылар

Баар бары (online): 10
Ыалдьыттар (гостей): 10
Кыттааччылар (пользователей): 0
Copyright Uhhan © 2025