Сонуннар (новости)
Политика.Митинги. Пикеты. Партии
[900]
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения
[261]
Суд-закон.МВД.Криминал
[1279]
Право, закон
[323]
Экономика и СЭР
[839]
Власть Правительство Ил Тумэн
[1207]
Мэрия, районы, муниципалитеты
[398]
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО
[215]
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка
[553]
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги
[154]
Коррупция
[862]
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство
[291]
Социалка, пенсия, жилье
[276]
ЖКХ, строительство
[132]
Образование и наука. Школа. Детсад
[215]
Люди. Человек. Народ. Общество
[221]
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет.
[669]
Алмазы Анабара
[161]
http://alanab.ykt.ru//
Земля. Недра
[240]
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода
[375]
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ
[154]
Промышленность
[43]
Нефтегаз
[284]
Нац. вопрос
[284]
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации
[65]
Дьикти. О невероятном
[183]
Выборы
[661]
Айыы үөрэҕэ
[92]
Хоһооннор
[5]
Ырыа-тойук
[22]
Ыһыах, олоҥхо
[102]
Култуура, итэҕэл, искусство
[365]
История, философия
[237]
Тюрки
[76]
Саха
[152]
литература
[41]
здоровье
[463]
Юмор, сатира, критика
[14]
Реклама
[7]
Спорт
[121]
В мире
[86]
Слухи
[25]
Эрнст Березкин
[88]
Моё дело
[109]
Геннадий Федоров
[11]
BingHan
[4]
Сүрүн сирэй (На Главную) » Айыы үөрэҕэ
Бу, Айыы үөрэҕин төрүттээбит Тэрис суруйууларыттан ааҕыҥ:
1987 сылтан сылга биэс улахан алгыс оҥорор идиэйэ үөскээбитэ. Ол алгыстар «Саас кэлиитэ», «Сайын кэлиитэ», «Дьыл ыпсыыта», «Айыы Намыһын удаҕаттар» уонна «Ыһыах улахан алгыһа» диэн аатынан биллибиттэрэ. Бу алгыстар ханна да бэчээтэнэ иликтэр. Айыы Дьиэтигэр эрэ туһаныллаллар.
2006 сыллаахха иччилэри суруйарбынан сибээстээн иччилэргэ сыһыаннаах алгыстары суруйбутум. Ол төһө ахсааннааҕын билбэппин.
2007 сылга 66 албаска, 77 дьибилгэккэ, 99 кубулҕахха улахан болҕомтобун уурбутум. Инньэ гынан барыта 242 алгыс оҥоһуллубута. Аны ити кэмҥэ «Күннээҕи алгыстар аатынан» 365 алгыс оҥоһуллубута. Онон бу сыл алгыс суруйуутугар саамай
...
Салгыыта (далее) »
Тэрис. Тыын туһунан
1. Тыын маҥан сап буолан көстөн кэлэр.
Традиционное мировоззрение тюрков. Южной Сибири. Новосибирск: Наука, 1989, с.83.
Тыыны маҥан сап курдук көрүү омуктарга барытыгар кэриэтэ баар. Саха өйдүүрүнэн ити быа айыы дойдутугар тахсан айыы сэргэтигэр бааллан турар. Ол иһин киһи этэҥҥэ сылдьар.
2. Өтүүлээх Өргөн ойуун быаттан туттан халлааҥҥа тахсар уонна сүгэнэн тымныыны ыҥырар сулуһу кэрдэр. Ол түмүгэр халлаан сымныыр.
Ксенофонтов Г.В. Шаманизм. Якутск: 1992, с.238.
Манна тыын туһунан этиллибит. Үөһэ тахсарга туһаныллар быа эбит. Ол гынан баран онтон ис хоһооно уларыйбат. Ойуун үөһэ тахсарыгар син биир кини тыыннаах буоларын харыстыыр
...
Салгыыта (далее) »
Тэрис.
Төлкө
Самаан сайын барахсан
Саргылаах салгынын кытта
Саар дьахтар саҕа
Сабаҕа былас саргы
Салаллыбытынан барда,
Үүнүүлээх тиит саҕа
Үрдүк өрөгөй
Үөскээбитинэн барда,
Киэбэ-киэлитэ биллибэт
Кэтит кэскил
Тэлгэммитинэн барда,
Үргэн-көтөн иһэр
Үөр хабдьы көрдүк
...
Салгыыта (далее) »
Тэрис.
Итэҕэл тиллиитэ.
2014 сылга мин “Ойуун түүлун” салгаан “Ойуун тиллиитэ” диэн саҥа бэйээмэни оҥордум. Манна “Ойуун түүлүгэр” турбут сорук уларыйбата. Өссө кини этиитэ чахчы туолаарыы кэлэн иһэр. Ол гынан баран уларыйыы баар. Саха норуота үөрэҕи ылла. Онон кэлии дьоҥҥо оччо баһыйтарбат буолла.
Аны кэлэн иһэр ыарахаммыт икки буолла:
-Саха сирин килиимэтэ ыараханын уонна ыраах сытарын иһин сиртэн хостонор баайын кыайан ырыта иликтэр. Билигин соҕуруу өрүккэ сиртэн хостонор баайы үксүн бүтэрдилэр. Саха сиригэр дьиҥнээх киирэр кэмнэрэ кэллэ.
-Аны ити кэмҥэ сылыйыы кэлэн иһэрэ билиннэ. Ол гынан баран манна сүүһүнэн сыл наада буолуо.
Саха норуота аны элбэх но
...
Салгыыта (далее) »
Сылы ааҕыы
-Сүрүн төрөөбут ый эбэтэр сыл буолар. Ити киин туочука курдук көрүллэр. Ити икки өттө ылылар. Икки сыл эбии ааҕыллар. Барыта биэс сыл буолар.
-Итини быйылгы сылы кытта көрүллэр. Быйылга сыл эмиэ икки өттүнэн иккилии сылы хабар. Барыта биэс сылы хабар.
-Быйылгы сылга киһи бэйэтин төрөөбүт сылын эбэтэр ыйын тэҥнэниллэр. Онно биэс сыл барыта киириэн сөп. 4 сыл киириэн сөп. 1 сыл буолуон сөп. Төрөөбүт сыла эбэтэр ыйа чугасаһыан сөп. Өскөтө быйыл хабыллар буоллаҕына, кэлэр сылын хабыыларын аахсан, кини табыгастаах кэмин ааттанар. Онтон тахсара барыта бэлэмнэнии кэмигэр киирэр.
Этиилэр манныктар:
-Эн табыгастаах кэмнэ киирбиккин. Санааҕын үксүҥ эт. Эйэхэ көмөлөһөр дьоннор элбиэхтэрэ. Бэйэҕин көрдөрө сырыт. Ону-маны он
...
Салгыыта (далее) »
Тэрис. Бөҕө өйдөбүлэ (быһа тардыы).
Бөҕө диэн эт-хаан өттүнэн туруктаах, бигэ буолуу. Алдьатыылаах дьайыыларга бэриммэт дьоҕур. Киһи айылҕаттан чэгиэн буолуон сөп. Ол гынан баран олорон истэх аайы киһи чэгиэнэ кини өйө хайдах олороруттан тутулуктаах буолар. Киһи чэгиэнин харыстыырыгар ортоку буолуохтаах. Ортокуттан тирэнэн туруу туруктанар. Ити туруу турук биир өттө – эккэ-сииҥнэ сыһыаннаах өттө – бөҕө дэнэр. Бөҕөнү харыстыырга киһи хатыахтаах, сөпкө аһыахтаах, ыраастык туттуохтаах. Үгүс киһи эдэр эрдэҕинэ чэгиэнин оччо харыстаабат. Кини кырдьыам дии санаабат. Дьиҥэр доруобуйаны хаһан баҕарар харыстыахха наада. Киһи өйүн-санаатын билэн кини доруобуйатыгар хайдах сыһыаннаһарын билиэххэ сөп.
Киһи айылҕа хаарыйыытын быһаччы ту
...
Салгыыта (далее) »
КУТ - СҮР. Айыы Үөрэҕэ Дабыл: ОЛУННЬУ: ЫЙЫТЫЫЛАР – ХОРУЙДАР 1 Тохсунньу: ЫЙЫТЫЫЛАР – ХОРУЙДАР http://uhhan.ru/news/2020-01-11-17048
-- Тыл сакральнай канонизированнай өйдөбүлэ диэн сахалыыта хайдаҕый ?
-- Тыл иччилээх ытык өйдөбүлэ.
-- Дьэ оччотугар тыл диэни сахалыы быһаар эрэ.
-- Тыл диэн тыын тыллара. Тыын диэн баар баарын биллэрэр күүһэ. Ити күүс бэйэтин иһиттэн бэйэтэ ты
...
Салгыыта (далее) »
Айыы үөрэҕэ, Кут-сүр. Тохсунньу ый. ЫЙЫТЫЫЛАР – ХОРУЙДАР 1
-- Л.А.Афанасьев - Тэрис өлбүтүн кэннэ кинини таҥараһыт этэ диэн суруйар дьон баар буолла . Ити туһунан ватсапка булан ааҕыахха сөп. Кут-сүр кыһа ону туох диирий ?
-- Лазарь Андреевич – Тэрис бастакы сүрүн үлэтэ “Айыы үөрэҕэ” буолар. “Таҥара үөрэҕэ” диэн буолбатах.Онон кинини таҥараһыт дииргэ төрүөт суох. «Айыы үөрэҕэр» кини айыы уонна иччи диэни ырыппыта. Таҥара туһунан ырытыыта суох.
-- Оттон дэҥ-дэҥ таҥара диэн тылы туттубут дии.
-- Религиознай канону туттуу икки ньымалаах: культивированнай уонна рефлекторнай. Культивированн
...
Салгыыта (далее) »
"Айыы итэҕэлэ" итэҕэл тэрилтэтэ Таҥха күннэригэр ыҥырар. ♦
Былатыан Ойуунускай уонна саха итэҕэлэ
1939 сыл алтынньы 31-с күнүгэр, Дьокуускай куорат ИДьНК (НКВД) түрмэтигэр, саха омугун биир бастыҥ уола Былатыан Ойуунускай өлбүтэ. Онтон ыла номнуо 70 сыл ааһа оҕуста.
Олоҥхону сурукка түһэрбит Платон Алексеевич Ойуунускай, бэйэтин омугун итэҕэлгэ сыһыаннаах көрүүлэрин анаан үөрэтэ сылдьыбыттаах. Кини төрүт итэҕэл саха омугун туругуруутугар уонна сайдыытыгар улахан сабыдыаллааҕын билинэрэ.
Ойуунускай этнографияҕа сыһыаннаах үлэлэрин улахан аҥаара СӨ Дьокуускайдааҕы научнай киинин уонна СӨ Национальнай архыыптарыгар бааллар.
Мантан саамай сүрүннэринэн «О происхождении религии», итиэннэ «Из царства колониального рабства в царство свободы. Введение к истории якутов&ra
...
Салгыыта (далее) »
Таҥха
Саҥа Дьылы тилэх баттаһа таайтарыылаах-таабырыннаах Таҥха киэһэлэрэ үүннүлэр. Оттон сахалар Таҥха киэһэлэрин иһиллиэхтэрэ, быйылгы Билгэ Тойон сылыгар туох күүтэрин түстүөхтэрэ.
ТАҤХА
Туску, туску, туску!
Таҥханы анааччы,
Tүһү олордооччу,
Түөрэхчит бaha,
Yс биһик төрдө,
Уон икки ороҥҥо уйалааччы,
Уон икки мутукка олордооччу,
Кэрэ кэскили тэрийээччи,
Төлкөнү түпкэ түһэрээччи,
Эргэ дьылы эһээччи,
Саҥа дьылы саҕалааччы,
Халлаантан тутулуктаах,
Сиртэн ситимнээх,
Саҥа саҕаланары сабаҕалааччы,
Инники хардыыны иннилээччи,
Таҥхаһыт
Таҥха Хаан Тойон,
Бэттэх көрөн
Мичик гын!
Дом!
Биһикпин олорпут,
Түөрэхп
...
Салгыыта (далее) »
ТЭРИС: «Биһиги тыыннаах хаалар суолбут – бэйэ бэйэҕэ көмөлөһүү уонна айылҕаҕа сүгүрүйүү»
Автор: Борис ПАВЛОВ
Тохсунньу туомнара Айыы түһүлгэтэ тохсунньуга толорор сүрүн туомнара манныктар.
6 түүнэ. Хотугу Ытык хайаҕа турар Кудук маска Таҥха уот саҕыллар. Таҥха уот иччитэ Таҥхайык оҕонньорго Айыы Намыһыннар алгыс быатын туттараллар. Сэттэ аҕас - балыс эдьиийтэн сэттэ олгуйдаах Ытык Холурдаан Хотуҥҥа көмөлөһөөрү Отур-ботур оҕолор (кыһыҥҥы уу иччилэрэ) тахсаллар.Ийэ куту көрсөргө анаан, Ытык Холурдаан бары иччини алгыстаах аһынан маанылаары, күөс күөстүүр.
7 күнэ. Таҥха Хааны олордуу. Таҥха Хааны түһүлгэҕэ олордон , Айыы дьиэтэ инникини түстүүр алгыһы тарҕатар. Айыы суолун аартыгар Ытык Холурдаан сэттэ олгуйун бэлиэтэ – уулаах сэттэ кытыйа эбэтэр кыра чоҥх
...
Салгыыта (далее) »
Айыы номоҕо
Айыы туһунан бүтэһиктээх толору дьиҥ билии суох. Ити эрээри, арҕаһыттан тэһииннээх Айыы аймаҕа, көхсүттэн көнтөстөөх Күн ууһа үөһээ дойдуттан Айыы уолун хайыһарын суолугар (Млечный путь) олохсуйбут буолан, Айыы тыына мэлдьи чугас. Бу иһин киһи үөтүүгэ үөрэнэн, эттэтиини ааһан истэҕин аайы, айыылартан этитии эбиллэ турар. Айыы үөрэҕэ онон тохтообокко сайдар. Айыллыы уонна аан дойду туһунан Айыы үөрэҕэ сэттэ этээйилээх.
Бастакы этээйи
Дьээ-буо! Алака-чалака! Улуу чуумпу аан маҥнайгы туругун туһунан.
1. Өлүү үөдүйүөн, Мэҥэ Таҥара баардыланыан быдан иннинэ Ийэ кут бэйэтэ бэйэтигэр сууланан, көстүбэккэ-биллибэккэ тыын сэттэ олоҕун тухары нухарыйа сыппыта.
2. Кээмэйэ кэмнэммэт кээмэйгэ, устата усталаммат уһуҥҥа
...
Салгыыта (далее) »
Ахсынньы ый саха итэҕэлигэр
Саамай кылгас күннээх, саамай уһун түүннээх ыйбыт кэлэн бүтэн эрэр кэмигэр тиийэн кэллибит. Ахсынньы, баар халандаарынан ыллахха, сыл бүтэһик ыйынан буолар. Дьэ туох-ханнык ыйы олорон ааспыппыппытын уонна кыратык кэлэр сылы сырдатыахха.
Сахаларга ахсынньы, бүтэй, Айылҕа бүтүннүү утуйар кэминэн ааҕыллар. Сулустар сипсиһэр кэмнэригэр киһи билгэтэ күүһүрэр. Ол иһин былыргы сахалар, балаҕаннарыгар олорон эрэн, олоҥхону, остуоруйаны истэллэрэ, таабырыннаһаллара, чабырҕахтаһаллара, остуол оонньуута дэлэйэрэ. Манныкка киһи өйө-санаата сытыырхайар, куйаар урсунунан, халлаан хаттыгаһынан айанныыр буолар.
Ый саҥатын эргин, аам-даам туманнаах тохсунньуга диэри салҕанан барар тымныы түһэр. Ый ортоту
...
Салгыыта (далее) »
ӨБҮГЭҤ ҮГЭҺИН ЫТЫКТАА!
Михаил Андреевич Алексеев ыстатыйата:
Былыргы саха норуота олоҕор дириҥник киирбит, атын омуктар олус биҺирээбит үгэстэрэ бааллар. Ол үгэстэри биҺиэхэ ким да атын сиртэн аҕалан олохтооботоҕо, норуот былыр былыргыттан бэйэтэ үөскэппит, бэйэтин кытта бииргэ илдьэ испит культурата.
Ол үгэстэр умнуллубаттарын уонна салгыы сайдалларын туһугар мин кэнчээри ыччаттарга анаан, кинилэри санатыахпын баҕарабын. Ону ылыннаҕына ыччат төрөөбүт норуотун ордук ытыктыаҕа, кини тyhyгapтуох баар өйүн-санаатын барытын биэриэҕэ дии саныыбын.
Ыалдьытымсах үгэс.
Былыргы саха ыала, бэйэтэ төҺө да тиийиммэттик олордор, сылдьар ыалдьытын, хоноҺотун, кини кимиттэн тутулуга суох, туо
...
Салгыыта (далее) »
Тэрис.
Айыы суола
Мэлдьи эбириэйдэр Тораны ааҕалларын иһин өй гинастикатынан дьарыктанар омук дииллэр. Ол иһин өй өттүгэр ситиһиилээхтэр. Маннык дьарык ордук чуолкайдык эбириэйдэргэ көстөр.
Саха өйүн гимнастиката
Айыы суола
Бу кинигэ 2002 сыллаахха тахсыбыта. Манна итэҕэл эрэ суруллар. Аан дойдуну өйдөөһүн. Алгыс төрүттэрэ уонна хайа диэкинэн күрүө туттуллуохтааҕа этиллэр.
Кинигэҕэ 63 сүрүн өйдөбүл баара этиллэр. Норуот олоҕу өйдөөһүнэ олус чуолкай этэ.
Манна олох туһунан толкуйдааһыннар бэрээдэктэнэн бэриллэллэр. Ити толкуйдааһыны саха норуота оҥорбута. Кини Үрүҥ Айыы Тойон этиилэрин итинник ылыммыта. Онон бу өйдөбүллэри Үрүҥ Айыы Тойон тыллара диибит.
Ааҕыы
...
Салгыыта (далее) »
Тэрис таҥаралар тустарынан.
...Үрүҥ Айыы Тойон – Үрдүкү таҥара. Кини кыргыттара, уолаттара эмиэ таҥаралар. Кинилэр ийэ куттаахтар, атын куттара суох, ол иһин таҥара буолбуттар. Үрүҥ Айыы Тойон уонна кини оҕолоро Айыы диэн ааттаахтар. Кинилэр айар, үөскэтэр айылҕалаах буолан Айыы буолбуттар.
...Үрүҥ Айыы Тойон алгыһын Эллэй Боотурга этэн биэрбит. Ол иһин Эллэй Боотуру Таҥара уола диир буолтар.
...Эҕэрдэлээх Илин халлаан хаҥас өттүгэр Ынахсыт таҥаралаах Хотугу халлаан үөскээбит.
...Саха айыылары билинэр. Ол гынан баран ол айыылар син биир таҥаралар. Таҥара диэн син биир тэҥри буолар. Билигин төрүт итэҕэлин (төһө да элбэх сабыдыалы ылбытын үрдүнэн) илдьэ сылдьарынан улахан соҕус норуоттартан саха эрэ норуота биллэр уонна бу и
...
Салгыыта (далее) »
"Кут-Сүр" итэҕэл кыһата, "Айыы итэҕэлэ" тэрилтэ Покровскайга сахалары кыргыыны уруккуттан, 90-с сыллар иннилэриттэн кутурҕан күнүнэн анаан, сыллата сиригэр-уотугар тахсан уһун кэмнээх туомнары оҥортуур эбит.
Аан дойдуга биһирэммит Олоҥхобутугар үс кутунан иитиллибит, айыы сиэрдээх – майгылаах, сүдү күүстээх Айыы Боотурдара кэпсэнэ-сырдатылла сылдьаллар. Айыы Боотурдар өйдөбүллэрэ “Төлкө” түмсүү “Уол оҕону төрүт үгэһинэн иитии” бырайыагын сүрүн хайысхатынан буолар.
Улуу Ил
Мэҥэ-Хаҥалас улууһугар Дьаарбаҥ – Ытык сиринэн биллэр. Дьаҥхаады нэһилиэгин олох
...
Салгыыта (далее) »
"Айыы итэҕэлэ" итэҕэл тэрилтэтэ
Хотой Айыы алгыһыгар ыҥырар Алгыс күүстээх санааны ылыныыга, түмсүүлээх, тэрээһиннээх буоларга туһааннаах
Алтынньы 5 күнүгэр, субуотаҕа, 11 чааска Айыы дьиэтигэр, Лонгинова уул. 42/5А аадырыска саҕаланар . Итэҕэл кинигэлэрэ, күннээҕи алгыс кинигэлэрэ атыыга бааллар.
Айыы дьиэтэ үлэлиир бэрээдэгэ:
сэрэдэ, субуота, өрөбүл.
Сылдьар автобустар:
8-с - Лонгинова тохтобул;
15-с - Сайсары тохтобул.
Билсэр төл: 89142363378.
Кут-сюр человека
Для понимания устройства небесных сфер айыы в Учении Айыы, необходимо детально знать представления якутских родноверов о человеческой душе, являющейся объектом воздействия светлых и темных сил сверхъестественного мира. Душа и ее движущая сила, называется якутскими родноверами «кут-сюр». Как уже отмечалось выше, человек по Учению Айыы имеет три души – кут. Млекопитающиеся животные имеют только два кут. У рыб и насекомых кут не имеется. Считается, что у них все три кут находятся слитыми вместе и представляют один кут – самого насекомого или рыбу.
Интересно, что по поверью якутских родноверов, кут человека живет, пока в нем имеется сила сюр.
Сама сюр может жить и без кут, т.к. она – это энер
...
Салгыыта (далее) »
Муус устар - Айыыһыт ыйа. Туску!
Куйаар улуу эргиирэ,
Муус устар - Айыыһыт ыйа.
Айыыһыт халлаана.
Айыыһыт – дьиэ-кэргэн айыыта, таптал айыыта, үөс
...
Салгыыта (далее) »
Сахалыы санааһын Айыы Үөрэҕэ бэйэтэ толкуйдуур ньымалаах.
Ол ньыма сахалыы санааһын диэн ааттанар. Киэбэ. Сахалыы санааһын сүрүннээн олоҥхолорго, былыргы кэпсээннэргэ, тойутарга уонна аман өстөргө сөҥө сылдьар. Олоҥхолорго сүрүннээн аан дойду айыллыыта уонна үөтүүлээх эйгэлэргэ буолар охсуһуулар ойууланаллар. Манна киһи Үрдүк Айыылартан ананан Орто Дойдуга түспүтэ уонна Орто Дойдуга олоҕу чэлгитэр аналлааҕа уһулуччу тутуллан кэпсэнэр. Онон биһиги олоҥхолору Айыы Сэһэнин саамай толору төрүт көрүҥүнэн ааҕабыт. Былыргы кэпсээннэргэ саха киһитин быһыыта майгыта ырытыллар. Айыы киһитэ араас түбэлтэлэргэ хайдах туттарый-хаптарый?Бу кэпсээннэргэ быстах санаа, быһыы биһирэммэт. Ырааҕы өтө крөрөр майгы суолталааҕа кэпсэнэр. Онон былыргы кэпсээннэргэ сиэр-майгы о
...
Салгыыта (далее) »
Учение Айыы и роман «Эллэй Боотур» Л.А. Афанасьева – Тэрис
20 января 2018, 21:54 | Просмотров: 1 149
Немного о Лазаре Андреевиче Афанасьеве – Тэрис. Он известный в Якутии ученый, с 90-х годов прошлого века первым начавший научные исследования на тему традиционной веры народа саха – религии Айыы (сокращенно от Айыы Тангара). Сегодня учение религии Айыы активно распространяется среди населения.
Благодаря возглавляемому вот уже более 20-ти лет Л.А. Афанасьевым – Тэрис общественному объединению «Кут-сюр» проделана большая работа по возрождению духовных традиций народа саха. Духовными наставниками и лидерами объединения являются Л.А. Афанасьев – Тэрис и А.Н. Павлов – Дабыл.
В результате к
...
Салгыыта (далее) »
Айыы үөрэҕэ — готовая система становления личности
07.06.2017
Автор: Александрова Вероника-Эрэлкээнэ.
Многодетная мама, журналист
Все начинается с вопроса. А вопросы задает либо тот, кто ошибся либо тот, кто столкнулся с какой-либо проблемой. Люди изобрели колесо, чтобы легче было перевозить грузы, возможно, потому что, у кого-то возникла проблема. Люди изобрели электричество, интернет, смартфоны, и каждый день изобретают все новое, только потому, что возникают вопросы, как решить какую-нибудь проблему.
Вот так случилось и у меня, мой путь начался с проблемы. Однажды, меня вызвали к соцпедагогу по поводу поведения сына. Видимо, я получила такой стресс, что посмотрела на своих детей другими глазами. Тогда я задала себе вопро
...
Салгыыта (далее) »
Философы об Учении Айыы и религиозной школе «Кут-Сүр»
П Корякин - Таҥ Бүө
Знаток философской мысли якутского народа К.Д.Уткин, со ссылкой на труды А.Е.Кулаковского и В.Ф.Трощанского, пишет «…Айыысыт из земли берет «буор-кут» (глиняную душу), из воздуха «салгын-кут» (воздушную душу) присоединяет их в «ийэ-кут» и все это внедряет в женщину… По мифологическим представлениям якутов все три элемента кут составляли внутреннее состояние человека, а сюр - показатель его психики, выраженная через жизненную его силу.
Они практически трудно различимы. Оттого и часто употребляются как синонимы, как тождественные понятия…. После смерти человек
...
Салгыыта (далее) »
Аар Айыы диэһин төһө сөптөөх-табыгастаах эбитий? Дьиҥ-чахчы кистэлэҥэ арылынна!
Ханна да көр «Аар Айыы» диэн хоһулатыыны туһанар буоллуллар. Дьэ ити төһө сөптөөҕүн көрүөххэ.
Билигин, христианство кэлиэҕиттэн үөскээбит «Аар Айыы Тойон» диэн неологизм күүскэ тарҕана сылдьар кэмигэр олоробут.
1664 сыллаахха Амстердам куорат губернатора Николас Витзен сахалыы тылбаастаммыт «Отче наш» малыыппаны сурукка бэлиэтэммитэ.
Онно, «Айыыбыт биһиэнэ Мэҥэ таҥара үрдүгэр» диэн этииннэн «Жизнь» (Олох) каноническай сакральнай суолтатын Айыы диэбиттэр.
Сперанскай реформатын саҕана, 1825 сыллаахха
...
Салгыыта (далее) »
Тэрис – Сүдү Киһи, кини Алгыстаах санаата Айыы буолан Күн сиригэр норуотун сүрэҕэр мэлдьи сылаастык сылдьыаҕа.
Кырыанан бүрүммүт тыабыт иһийэн, чуумпуран турар кэмигэр, ахсынньы 29 күнүгэр, саха омугу Айыы сиэригэр сирдээбит, Өбүгэ үгэһигэр үөрэппит, Кутун – Сүрүн уһугуннарбыт, Айыы Итэҕэлигэр ииппит ытык киһибит, духуобунай учууталбыт Л. А. Афанасьев – Тэрис бу орто дойдуттан барбыта биир сыла буолар.
Лазарь Андреевич тула элбэх үтүө сүгүрүйэр, киэҥ туттар, холобур оҥостор, ытыктыыр махтанар санаалар бааллар. Тэрис саха кэнчээри ыччата үүнэригэр, сайдарыгар, туохха да кээмэйдэммэт, духуобунай нэһилиэстибэн
...
Салгыыта (далее) »
АЙЫЫ СУОЛА
«Айыы суола» социальнай-психологическай анаарыыга олоҕу олоруу урукку, билиҥҥи парадигматын уонна саҥалыы толкуй туһунан кэпсэтэбит.
Бу кэпсэтиигэ урукку кэм сүрүн өйдөбүллэрэ хантан силистээхтэрин, историческай быһыыга-майгыга хайдах быһыылаахтык уларыйбыттарын, халбаҥнаабыттарын быһаарсабыт. Тоҕо диэтэххэ, олох сиэрэ-майгыта ити хоту иэҕиллэ-өҕүллэ сылдьар үгэстээх.
Дьэ ити иһин, саха өйүгэр-санаатыгар туох-ханнык токуруйуу барбытын билэргэ интеллектуальнай историяны, интеллектуальнай культураны үөрэтэр сорук турар. Ол аата истори
...
Салгыыта (далее) »
“Айыы суола” социальнай-психологическай анаарыыга олоҕу олоруу урукку, билиҥҥи парадигматын уонна саҥалыы толкуй туһунан кэпсэтэбит.
Онуоха төрүт өйү-санааны үүммүт ХХI үйэҕэ интеллектуальнай культура таһымыгар үрдэтии соруга турар. “Утуйа сытар” былыргы сакральнай өйдөбүллэри аныгылыы хараҕынан көрүү, бүгүҥҥү научнай билии кэриҥнэринэн ырытыы бардаҕына эрэ, ити сорук хамсыыр кыахтаах. Оччотугар киһи тыына уһуктан, ис кыаҕа арыллыа этэ.
АЙЫЫ СУОЛА
/Тыыннаах олох тосхоло эбэтэр социальнай - психологическай анаарыы/
Салгыыта. Саҕаланыытын 23.08.2018. 33-с., 13.09.2018. 36-с, 25.10.2018. 42 №№-гэ кө
...
Салгыыта (далее) »
ҮӨТҮҮ
/ П.Ойуунускай «Улуу Кудаҥсата» эбэтэр бириэмэни куоһарыы /
«Миф же есть рассказ сакрального порядка.
В действительность рассказа не только верят,
он выражает св
...
Салгыыта (далее) »
«АЙЫЫ СУОЛА» балаһа
Айыы итэҕ элэ түстэммит төрдө
Айыы итэҕ элин бүгүҥҥ үтүн өйдүүр туһугар отучча сыл кэриҥ э барбыт үлэ ис сүнньүн билэ уонна таба сыаналыы сатыыр сорук турар. Ити элбэх киһи дьулуура, кинилэр тэрээһиннэрэ, түмсүүлэрэ буоларын билиэх-көрүөх тустаахпыт. Ону бэрт кылгастык билиһиннэрдэххэ маннык:
1989 сыллаахха ахсынньыга саха к
...
Салгыыта (далее) »
“Айыы суола” социальнай-психологическай анаарыыга олоҕ у олоруу урукку, билиҥҥ и парадигматын уонна саҥ алыы толкуй туһунан кэпсэтии саҕ аланна. Бу проблеманы Тэрис «Айыы үөрэҕ э» үлэтигэр, Кут-сүр кыһа юридическай регистрациятын 25 сылыгар даҕ атан көбүттүбүт. Тоҕ о диэтэххэ, 25 сыл анараа өттүгэр саха өйүгэр-санаатыгар олоҕ
...
Салгыыта (далее) »
Айыы суола
/ Тыыннаах олох тосхоло эбэтэр социальнай - психологическай анаарыы /
«Мы все обладаем большим количеством
знаний, которые не осознаем.»
М.Эриксон.
Быйыл биир бэлиэ түгэн – “Айыы үөрэҕ э” кинигэ бэчээттэммитэ уонна Кут-сүр религиознай тэрилтэ юридическай регистрацияны ааспыта 25 сыла. Быһатын эттэххэ, үйэ чиэппэрэ ааста. Бу былаһын тухары Айыы үөрэҕ э, итэҕ элэ билигин даҕ аны үгүс мөккүөрү уонна утарсыыны үө
...
Салгыыта (далее) »
Иэйиэхсит Хотун ыйа Ыам ыйа.
Иэйиэхсит Хотуҥҥа этиллэр ытык тыл "Күөгэл-нусхал".
Үрүҥ Айыы тойон иккис кыыһын, Иэйиэхсит Хотуну бу дойдуга баар тыыннааҕы барытын араҥаччылыы сырыт диэн анаан Айыы иккис халлааныгар олорпут. Ийэ сир иччитэ Аан Аллахчын Иэйиэхсит улахан кыыһа. Ол курдук биэс сүрүн эйгэ иччилэрэ, салгын, уу, уот, буор, таас ону таһынан сиргэ баар иччилэр бары Аан аллахчынтан толору тутуллаахтар. Ол иһин Иэйиэхсит иччилэр төрүттэрэ буолбут.
Иэйиэхсит сылаас тыына илгийдэҕинэ итии салгын олохсуйар, куйаас кэмнэр кэлэллэр. Сымнаҕас атаҕынан үктэммит сиригэр үс сыл өлгөм үүнүү үөскүүр, иһэгэйдээх илиитинэн таарыйдаҕына от мас көҕөрөр, сир дойду илгэтэ аллар.
Иэйиэхсит халлаанын сүрүн туома салама ыйааһын
...
Салгыыта (далее) »
По Учению Айыы, предназначение человека в том, что он должен открывать белые письмена своей судьбы.
Также, тут особо подчеркивается, что наличие у человека буор-кут (земляной души, тела) предопределяет его короткий век в этом мире, но в то же время, ийэ-кут (материнская душа) имеет вечно самосовершенствующуюся природу, поэтому счастливая будущность человека переносится на его родных [1, с. 8].
Это положение проистекает из утверждения о преемственной связи между ийэ-кут праведника и ийэ-кут его родственников [2].
Ийэ-кут понимается также и как частичка самого Верховного бога Юрюнг Айыы Тойона. Все ийэ-кут имеют одну и ту же природу, природу Бога. Отличие состоит только в их предназначении (анал). Человек должен стремиться
...
Салгыыта (далее) »
БАЛАҔАН ЫЙА - УЛУУ СУОРУН ЫЙА.
Өбүгэлэрбит бу ыйга сайылыктан кыстыкка көһөллөр. Балаҕаҥҥа уоттарын уматаллар. Ити уот Улуу Суорун уота диэн ааттанар. Улуу Суорун дьоҥҥо уоту уонна идэни биэрбит таҥара. Хотугу сахалар таба сүлэр ыйа дииллэр.
Ый 21- с күнүгэр сырдыкуонна хараҥа тэҥнэһэр, мантан ыла түүн баһыйан барар, онон күн - дьыл хонугунан ааҕыллар буолар. Былыргынан эттэххэ, эргэ дьыл саҕаланар.
Балаҕан ыйа кулун тутар ыйы батыһар.
Ый өксүөннээх уонна 20- с чыыһыла диэки сайын эргийэр, ону "дьахтар быттанар кэмэ" дииллэр.
Икки ардахтаах : кус барар уонна от - мас ииктэтэр (ый бүтүүтэ эбэтэр алтынньы саҥатыгар ). Оту - маһы хайдах ииктэтэринэн кэлэр сааһы билгэлииллэр.
Тыала биир : көтөҕө түһэрэр ты
...
Салгыыта (далее) »
Корякин П.И.главный архивист национального архива РС (Я) Духи-покровители крупного рогатого скота Учении Айыы
Родноверческое движение якутов, основанное на традиционной религии, оформилось под названием «Учения Айыы». Служители этого учения, называющие себя жрецами, имеют два религиозных объединения – «Кут-сюр» и «Итэгхэл». Первое является своеобразной религиозной школой, где на основе кодифицированных данных по традиционной якутской религии и канонизированных религиозных текстов обучаются будущие кадры для храмов Учения Айыы. «Итэгхэл» является координирующим органом, помогающим в р
...
Салгыыта (далее) »
АРЧЫ ДЬИЭТЭ. Мин ити дьиэ5э сылдьыахпын ба5арабын да, ВОЯЖ клубка кубулуйда...түүннэри күннэри ностальжи, арыгы утах муоранан устан саастаах дьон өйүн буккуйар сиргэ кубулуйбут...
Автор: ыччат (80.83.238.9) 06.09.2013 (08:50)
http://forum.ykt.ru/viewtopic.jsp?id=2842683&f=149
..........Дьиэтэ уота харацата, барыта кир, оо5уй уйата.
Бу уьу дуо биьи итэ5элбит, ити уьу дуо биьи культуурабыт.
Ылан кереуе5уц ити кыбаартао аайы турар тацара дьиэлэрин, эчи ырааьын, эчи тупса5айын'
Ылан керуе5уц ити ыыстыыр омукпут мечеттэрин эмиэ эчи ырааьын, чуумпутун! атах тацаьын устан киирэллэр!
Онтон биьиэнэ ханнаный?! ыччаты туохха иитэбитий, бу баар биьиги сирэйбит, ити баар норуот саата-суута!
То5о таас кыраьыабай дьиэ сата
...
Салгыыта (далее) »
Айыы үөрэҕэ айыы киһитэ диэн киһи барыта ааттанар ээ. Ити үгэһи тутустахпытына, биир омук эрэ ааттанарынан ааттанарбыт тутах буолар. Үрүҥ Айыы Тойон буолар. Кини аата син элбэх. Сороҕор Аар Тойон диилэр. Өссө олоҥхоҕо Үрүҥ Элкэнэй Тойон диэн баар. Сүрүннээн икки аат баар: Үрүҥ Айыы Тойон уонна Аар Тойон .
Бу ааттартан биирин талар буолбуппут. «Сумерки богов» диэн кинигэҕэ
«Психоанализ и рели
...
Салгыыта (далее) »
ҮТҮӨ ААТЫН ХАРЫСТЫАҔЫҤ Виталий Обедин диэн бэрт эдэрчи суруналыыс.Өрүү ону-маны барытын суруйар.Ол быыһыгар төрүт билбэт суолун кытта уу тэстибэт гына ыпсаран кэпсиир-ипсиир эбит диэн санааҕа кэллим. «Якутск вечерний» хаһыакка «Якутия просит Медведева разрешить ей бога»
Онуоха ааптар :"...Противоречие собственного культурного наследия, признанного всем миром, и желания иметь пантюркистскую религию, которая «древнее (а следовательно, и «мудрее»!) христианства, ислама и буддизма», привела к попытке создать собственную версию тенгрианства....
Салгыыта (далее) »
Ааҕыылар
Баар бары (online): 2
Ыалдьыттар (гостей): 2
Кыттааччылар (пользователей): 0
Кырыанан бүрүммүт тыабыт иһийэн, чуумпуран турар кэмигэр, ахсынньы 29 күнүгэр, саха омугу Айыы сиэригэр сирдээбит, Өбүгэ үгэһигэр үөрэппит, Кутун – Сүрүн уһугуннарбыт, Айыы Итэҕэлигэр ииппит ытык киһибит, духуобунай учууталбыт Л. А. Афанасьев – Тэрис бу орто дойдуттан барбыта биир сыла буолар.
